Morgunblaðið - 30.09.2000, Qupperneq 49

MUKU U JN iSUAUitl
UAUUAitUAUUit ðu. ötriuiviiiEH 200u 49
UMRÆÐAN
Grafarvogs-
búar fá brúna
út í Viðey
INN á hvert heimili í
Grafarvoginum verður
á næstu dögum dreift
pósti.
Hvorki er um
auglýsingu né skatt-
framtal að ræða, sem
hvort tveggja er póstur
sem venjulega er bor-
inn í hverja íbúð, held-
ur er hér á ferðinni bók
með smásögum, örsög-
um og ljóðum. Bókin,
sem ber nafnið „Brúin
út í Viðey“, er gjöf Út-
skáldanna, hóps átta
skálda sem búa í Graf- Guðrún Erla
arvoginum, til annarra Geirsdóttir
íbúa hverfisins. Lík-
lega er það einsdæmi að bók með
skáldskap er dreift á hvert heimili í
átján þúsund manna byggð. Gjöfin
mun væntanlega vekja upp spum-
ingar um hvers vegna skáld, sem yf-
irleitt eru ekki talin aflögufær, taka
Gjöf
Gjöfín mun væntanlega
vekja spurningar um
það, segir Guðrún Erla,
hvers vegna skáld taka
það upp hjá sér að gefa
nokkur þúsund bækur.
það upp hjá sér að gefa nokkur þús-
und bækur. Því er til að svara að á
síðasta ári fengu Útskáldin hvatn-
ingarverðlaunin Máttarstólpann.
Verðlaunin eru veitt árlega af hverf-
isnefnd Grafarvogs og Miðgarði til
„einstaklings eða hóps sem hefur
skarað fram úr og verið öðrum góð
fyrirmynd innan hverfisins og/eða
aukið hróður hverfisins út á við“ eins
og segir í úthlutunarreglum. Með
höfðinglegi’i gjöf sinni þakka Út-
skáldin svo sannarlega fyrir sig því
aðeins prentkostnaður við bókina
nam sömu upphæð og verðlaunaféið.
Hver eru Útskáldin?
Það er hópur skálda sem hafa val-
ið sér yngsta hverfi borgarinnar til
búsetu og gefa með því langt nef
goðsögninni um að skáldskapur
verði einungis til á háaloftum og í
kjöllurum timburhúsa í miðbænum.
Hópinn skipa Aðalsteinn Ingólfsson,
Ari Trausti Guðmundsson, Einar
Már Guðmundsson, Gyrðir Elíasson,
Hjörtur Marteinsson, Kristín Marja
Baldursdóttir, Ragnar Ingi Aðal-
steinsson og Sigmundur Ernir Rún-
arsson.
Við gerð bókarinnar „Brúin út í
Viðey“ ganga til liðs við skáldin
þrjár myndlistarkonur sem ýmist
búa eða hafa vinnuaðstöðu í Grafar-
voginum, þær Guðbjörg Lind Jóns-
Vasar
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18
dóttir, Kristín Geirs-
dóttir og Magdalena
Margrét Kjartansdótt-
ir. Myndir þeirra eru
sjálfstæð myndverk
sem kallast á við efni
bókarinnar en eru ekki
myndskreytingar við
einstakar sögur.
Listin skiptir máli í
samfélaginu
I bókinni birta höf-
undarnir Ari Trausti,
Einar Már og Ragnar
Ingi bæði Ijóð og smá-
sögur. Sigmundur
Ernir er eingöngu með
Ijóð. Aðalsteinn smellir
nokkrum örmyndum af fólki. Kristín
Marja og Gyrðir Elíasson eru með
smásögur. Bókin er bæði skemmti-
lesning en einnig holl áminning sbr.
sögur Ragnars Inga og Kristínar
Marju.
I smásögunni „Bugðóttur fai’veg-
ur jökulár" dregur Hjörtur upp
skondna mynd af hópnum þegar
hann lætur sögupersónu sína sækja
„..upplestrarkvöld Útskáldanna í
kjallara Grafavogskirkju. Þar stóðu
þau upp staðarskáldin ábúðarmikil
og alvarleg...og lásu Ijóðin sín fyrir
nokkra starfsmenn bókasafns Graf-
ai'vogs 3cm auðojdnnloga Itonndu í
brjósti um skáldin og fannst það
hryggilegt ef það henti þau að þurfa
að lesa upp úr verkum sínum hvert
fyrir annað eða bara Guð einan.
Stóðu átta uppi með ljós í bakið svo
ókunnir kirkjugestir úr öðrum sókn-
um héldu eitt andartak að á þessum
stað í Reykjavík skini ætíð sól-
skin...Sjö karlai- og ein kona“.
Hjörtur fjallar einnig um efa-
semdir listamannsins þegar hann
skrifar „Þær reyndu að telja sér trú
um að listin skipti einhverju máli í
samfélaginu.
Innst inni voru þær samt í miklum
vafa“ og „..grunaði að þótt þær legðu
alla sálina í listaverkið væri öllum
sama“. Hér er e.t.v. verið að ýja að
umræðum skáldanna þegar þau voru
að velta því fyrir sér hvernig þau
ætluðu að verja hvatningarverðlaun-
unum. Sú leið sem þau völdu, að
senda bók með verkum sínum inn á
hvert heimili í hverfinu, færir les-
endum, sem vita að listin skiptir ekki
bara einhverju - heldur miklu máli í
samfélaginu - kækomna gjöf. Auk
þess að bókin verði lesin af fólki sem
alla jafna notar ekki tíma sinn til
lesturs fagurbókmennta.
Útskáld, megið þið hafa þökk fyr-
ir, framtak ykkar er bæði frumlegt
og af því menningarauki.
Þeir sem ekki ei*u svo heppnir að
búa í Grafarvoginum og fá bókina
inn um bréfalúguna er bent á að bók-
in verður til sölu í bókaverslunum.
Höfundur er formaður
Hverfisnefndar Grafarvogs.
■ •" 2>
fO
re
■M
U)
■M
ro
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18
* >
Arás forseta Islands á
stjórnskipan landsins
FORSETI Islands
á ekki að auka úlfúð,
forseti Islands á ekki
að tala tungum tveim,
forseti íslands á ekki
að vera eins og
stjórnmálaflokkur.
Forseti fslands á ekki
að upphefja sjálfan
sig til að mynda á
kostnað Alþingis eða
þjóðarinnar í heild.
Ugglaust eru flestir
sammála um þessar
skilgreiningar, en
hvers vegna að velta
þeim upp og nigga
bátnum?
Auðvitað þarf forseti íslands að
hafa ákveðið svigrúm en hann,
eins og aðrir þegnar landsins,
verður að virða leikreglur íslenska
þjóðfélagsins.
Tilefni þessarar greinar er ræða
forseta Islands við innsetningu
hans í embætti forseta íslands
öðru sinni 1. ágúst sl., ræða flutt í
Alþingishúsinu eftir athöfn í
Dómkirkjunni.
Ræða Ólafs Ragnars Grímsson-
ar var kurteis á köflum eins og
vera bar og áferðarfalleg, en í
henni voru kaflar með slíkum ólík-
indum að óboðlegt er, ekki síst sá
kafli þar sem hann talaði niður til
Alþingis og niður til fólksins í
landinu um leið. Hann sagði í fáum
orðum að hann væri slíkur yfir-
burðamaður sjálfur og skildi svo
vel landsmenn að hann gæti verið
íoíðtugíiui, Aipingi pyriti ekki til.
Það er hefðbundin kurteisi að
verja embætti forseta íslands og
sjá í gegnum fingur hnökrana, en
þessi ræða Ólafs Ragnars Gríms-
sonar var fyrsta alvarlega aðförin
að embætti forseta íslands til þess
að leggja það niður eða breyta því
að minnsta kosti. Forseti íslands á
að vera eitt af ankerum þjóðfélags
okkar, en er það ekki fullmikil
sjálfumgleði þegar forsetinn segir
um sjálfan sig þegar lítur að lög-
legri stjórn landsins að hann sé
„sá öryggisvörður sem ábyrgð
verður að axla ef annað þrýtur“,
eða þar sem hann segir um unga
fólkið í landinu og embætti for-
seta: „Það sér í forsetanum í senn
fulltrúa og samstarfsmann, ekki
fjarlægt tákn heldur bandamann
við að gera drauma sína að veru-
leika.“ Hefði ekki verið eðlilegra
að einhver annar hefði sagt þetta
en forseti Islands.
Það er líka eitthvað að þegar
maður sem hefur verið í stjórn-
málum um áratuga skeið, spannað
marga flokka, gegnt æðstu trúnað-
arstörfum og farið víða, segir í
innsetningarræðu sinni: „Samræð-
ur við fólkið í landinu hafa á því
kjörtímabili sem nú er liðið veitt
Árni Johnsen
mér fjölbreytta inn-
sýn í þessa gerjun, í
leit fólksins að leiðum
til að móta sjálft
framtíð sína og heill.“
Vonandi hefur forseti
vor loksins átt góðar
samræður við lands-
menn.en varla er
hann að vitna til
skipulagðra heim-
sókna um landið sem
eru meira í ætt við
sýningar og hyllingar
þótt heimsóknirnar
séu vissulega af hinu
góða.
Það sem hér hefur
verið drepið á í innsetningarræðu
Ólafs Ragnars Grímssonar kann í
fljótu bragði að virðast smámunir
eða óþarfa viðkvæmni fyrir hé-
góma en heildartónninn leiðir til
óvissu en ekki jákvæðrar markvísi.
Það versta og alvarlegasta í
ræðu Ólafs Ragnars sem auðsýni-
lega vakti undrun og ókyrrð þing-
manna, sem hefur ugglaust í ein-
hverjum mæli dottið í hug að
ganga út undir ræðunni, var þessi
kafli: „Tæknin hefur ekki aðeins
veitt okkur tækifæri til farsældar
og framfara. Hún er líka að breyta
eðli og inntaki lýðræðisins sjálfs.
Nú getur hver einstaklingur veitt
álit sitt og umsögn hvar sem er og
hvenær sem er, krafist íhlutunar í
krafti þekkingar og hæfni. Sú
stjórnskipan sem aðeins veitir al-
menninqri áHvorounum
með kosningum á nokkurra ára
fresti og bindur formlega ráðgjöf
við stofnanir flokka og faglegra
samtaka er í reynd aðeins rammi
frá liðinni tíð. Við eigum núna
möguleika á endurreisn hins raun-
virka lýðræðis, veruleika þar sem
fólkið sjálft fer með valdið. Hinn
gamli rammi villir þó mörgum
áfram sýn sem telja að forystan
hljóti jafnan að vera í fárra hönd-
um.
Vandi stjórnmálaflokkanna er
einkum sá að þeir virðast í vaxandi
mæli eiga erfitt með að ná hjart-
slætti tímans og takast á við þau
Lýðveldið
Eins og aðrir þegnar
landsins, segir Árni
Johnsen, verður for-
setinn að virða leik-
reglur íslenska
þjóðfélagsins.
nýju viðfangsefni sem nú ber að
höndum. Hin skapandi umræða er
óðum að flytjast inn á annan völl
og þingið sjálft er ekki sama speg-
ilmynd og örlagavaldur og áður
var.“
Þessi hrakspá ræðunnar og fals-
vonir eru aðför að stjórnskipun ís-
lands. Tæknin breytir ekki eðli og
inntaki lýðræðisins. Lýðræði fs-
lendinga byggist á sjálfstæðis-
hugsun okkar, þekkingaröflun og
drifkrafti og grundvöllur okkar
möguleika er að hafa markvissa
stjórn á landinu. Við erum ungt
lýðveldi sem eigum eftir að stand-
ast marga raun inn á við og út á
við þótt engin sé ástæða til verk-
kvíðni, en það er skylda að vara
við þeirri lausung og stjórnleysi
sem boðuð er í ræðu forseta ís-
lands. Það er leitt að þurfa að gera
það en falsvonir eru verst.»
hverm>- ui tramtíðarinnar.
Þrf miður er þessi innsetningar-
ræðukafli svo auðskiljanlegur að
það er ekki hægt að snúa út úr
honum til að fegra hann. En það
er alveg ljóst að forseti íslands-^
getur ekki haldið áfram á þessari
braut.
Eg óska Ólafi Ragnari Gríms-
syni forseta íslands allra heilla og
tek undir með honum í lokaorðum
fyrrgreindrar ræðu hans þar sem
hann óskar þess að þjónusta hans
við íslendinga verði ættjörðinni til
farsældar og heilla.
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, I. þingmaður Suðurlands.
Pbysur vum vtm m DNA
1
Faxafeni 8 108 Reykjavík

Bæjarlind 1 - .200 Kóþavogur
'Sími 554 4544