Skírnir - 01.01.1877, Blaðsíða 2

2
Austrœna málið.
J>ab hefir verið sagt um Tyrki, a8 þeir hafi heldur haft her-
búSir enn byggS í Evrópu. J>etta er rjett, hvort sem litið er á
fyrstu bólfestu þeirra, e8a á allt J>a8 herbraml og illan usla, sem
Jpeir hafa framið eða verií) valdir a8 í vorri álfu. J>eir eru af
Tatarakyni, og að miklu leyti hafa viðskipti þeirra vi8 enar
kristnu þjóSir borið keim af þvi, sem frændur þeirra, Húnar og
Mongólar frömdu, er þeir fóru yfir mikinn hluta Evrópu sem logi
yfir akur. Menn kölluðu Atla Húnakonung reiðisvipu guðs, en
sú hirtingarhríð var8 eigi langvinn, sem af Húnum stó8, og eptir
æfilok Atla konungs tók ríki þeirra a8 leysast í sundar og á eigi
löngum tima haf8i þa8 hja8na8 svo ni8ur, sem fönn í hráSaþey,
a8 þess sáust litlar sem engarmenjar. Önnur atreiðin a8 austan
var sú, er Mongólar ger8u á 13. öld. J>eir ó8u yfir Rússland og
Pólland og inn í Ungverjaland og lög8u allt í eld og ey8i, hvar
sem þeir fóru. Eptir mikla orrustu hjá Liegniz í Sílesíu vi8 J>jó8-
verja hurfu þeir austur aptur og Ijetu sjer nægja a8 halda völd-
um í Gar8aríki, og hjer höfbu þeir ríki í meir enn hálfa þriðju
öld. En þó þeim yr8i hnekkt frá völdum, þá hefir þa8 gróm
aldrei or8i8 á hurt numiS, sem á ríkistíma Mongóla settist á
og festist í þjóSbrag Rússa. J>a8 mun líka óhætt a8 fullyrða, a8
landsfólkiS hafi or8i8 allmjög blandaS Mongóla kyni, og af hvoru-
tveggja hefir lei8t, a8 kúgun og þrælsótti hefir haldizt á Rússlandi
fram á vora daga — en óvist, hvenær þar kemur, a8 sliks sjáist
engar leifar Um sama leyti og ríki Mongóla gekk til þurSar á
Rússlandi lei8 ríki Mára undir lok á Spáni. {>a8 var í lok 15.
aldar, en rúmlega 100 árum á undan hafdi ný þjóðalda ri8i8 a8
austan i>8 vorri álfu. þa8 voru Tyrkir, sem lika ur8u arfþegar
Araba, e8a rjettara kalífanna. J>eir höfSu or8i8 aSalhöfSingjar í
vesturhluta Asíu, og um lei8 brotiS undir sig Jórsalaríki og gert
enda á því valdi kristinna höf8ingja á þeim Austurvegum, sem
Evrópa haf8i lagt svo miki8 í sölurnar fyrir í öllum krossferSun-
um. J>ó a8 keisararnir í MiklagarSi hefSu komizt a8 fullri raun
um, hverra búsifja þeir mættu von eiga af Tyrkjum, ef þeir kæmu
vestur yfir Stólpasund, og þó þeir hef8u sje8, hvernig Tyrkir