Skírnir - 01.08.1907, Side 23

J afnaðarstefnan.
215
Hvað er einkaeign?
Og hann svarar sjálf'um sér:
Einkaeign er þjófnaður.
Þriðja frakkneska rithöfundinn frá þessum tímum,
verð eg að drepa á, ákafan fjandmann þeirrar félagsskip-
unar, er nú höfum vér, ekki síður en Rousseau og Proud-
hon. Það er S a i n t-S i m o n greifi. Hann var maður
kynstór og auðugur, en misti aleigu sína í stjórnarbylt-
ingunni miklu og lifði eftir það við mjög breytileg kjör.
Maðurinn var ör í lund og ör á fé, ef hann hafði nokk-
uð milli handa, og hélzt því lítt á því. Hann lézt árið
1825 með þau orð á vörunum, að ef koma ætti einhverju
í framkvæmd í lifinu, þyrfti framar öllu öðru eldlegan
áhuga, og brýndi fyrir lærisveinum sínum að gæta þess
gimsteins vel. Saint-Simon var hugsjónamaður mikill og
eldheitur frelsisvinur ekki einungis í orði, heldur einnig
á borði. Það lét hann á sannast, er hann gerðist sjálf-
boðaliði í frelsishernaði Bandaríkjamanna. En er hann
var heim kominn úr þeim fræga leiðangri, fór hann að
gefa sig við heimspeki og sagnfræðum, en einkum þó að
þjóðmegunarvísindum og hagfræði. Hann ritaði allmarg-
ar bækur um þau efni og er oft nokkuð óhlifinn í garð
höfðingja og allsósmeykur við að segja löndum sínurn til
syndanna, hvort sem háir eða lágir eiga i hlut. Hvort
myndi Frakkland missa meira í, spyr S-S. i einu riti sínu,
ef lagðir væru á höggstokk 3000 æðstu menn ríkisins, þ.
e. konungsættin, hirðin, kennimannahöfðingjar o. s. frv.,
eða 3000 helztu vísindamenn, iðnaðarmenn og verkamenn?
Hann svarar, að vafalaust mætti konungsættin og allur
slóðinn aftan í henni miklu fremur missa sig. Þetta, þótti
sú goðgá í þá daga, að Saint-Simon var dreginn fyrir
lög og dóm.
Saint-Simon þótti líta mikið á sig. Þegar hann frétti,
að hin nafnfræga Md. Stael hefði mist mann sinn, skildi
S-S. óðara við konu sína og tók sér ferð á hendur til Sviss,
þar sem Md. Stael hafðist þá við, og hóf bónorð sitt til
hennar með þeim orðum, að þau mættu til að geta sér