Skírnir - 01.08.1907, Síða 34

126
J afnaðárstef nan.
jum verkamaiini, án þess verkamanninum komi eyrisvirðí
fyrir. Hvað er féfletting, ef ekki þetta?
En hvers vegna láta verkamenn þetta við gangast?
Þeir eru tilneyddir, sökum þess, að þeir eiga engin efnir
vinnuvélar, verkfæri eða hús, sem nauðsynleg eru til allr-
ar íramleiðslu, og ekki heldur viðurværi til að halda sér
uppi meðan á framleiðslunni sendur.
Þessum kenningum Karls Marx um verðlögmálið
og féfletting á verkamönnum heflr verið fundið sitt af
hverju til foráttu; en eg ætla ekki að fara út í þá sálma-
Ætlun mín var aldrei að fara að rífa niður kenningar
jafnaðarmanna, heldur að eins að segja óhlutdrægt frá
þeim. Þessi tvö nýmæli eru ekki heldur þungamiðjan í
kenningum Karls Marx. Þau voru aðallega til þess ætl-
uð, að sýna verkamönnum, hve miklum rangindum þeir
væru beittir og áttu að vera hvatning á þá til að heíjast
handa og hrófla eitthvað við einkaeigninni og hennar fé-
lagsskipun, svo að dagar hennar yrðu enn færri en ella.
Karl Marx er svo sem ekki í neinum vafa um, að þjóð-
félagsundirstöðu-skipun sú, er hæflr eigineign, mun hrynja
með öllu í bráðri framtíð. Það hljóti svo að fara sam-
kvæmt framþróunarlögum náttúrunnar. I stað gamla
hreysisins rísi þá upp vegleg þjóðfélagshöll, reist á sam-
eignar undirstöðu, þ. e. þ j ó ð f é 1 a g i ð s j á 1 f t v e r ð-
ur eigandi allra framleiðslutækja.
I þessu er mesta nýmælið fólgið. Karl Marx þykist
ekki vera með neinar skýjaborgir eða draumóra, heldur
telur hann sig sanna það svart á hvítu, að í þessa átt
stefni framþróunin. Sjáum vér eigi í daglegu lifl, segir
hann, að öll framleiðsla svarar betur kostnaði, ef hún er
rekin í stórum stíl en smáum ? Stærri stíll = meiri arður.
Smátt og smátt verður því framleiðslan öll rekin í stærri
og stærri stíl, unz hún loks lendir í höndum þess aðila,
er getur rekið hana í stærstum stíl o: í höndum sjálfs
þjóðfélagsins. Karl Marx bendir svo á, sinu máli til
sönnunar, hvernig stórir atvinnurekendur bola hinum
smærri burtu. Iðnaðarmenn og smákaupmenn kafna í