Skírnir - 01.08.1907, Side 35

Jafnaðarstefnan.
127
samkepninni við stórlaxana. Stóreignamennirnir ráða
allajafnan yfir miklu meira fé og hafa meira lánstraust.
Þeir hafa efni á að ráða til sín dugmestu mennina, sem
bezt eru að sér í hverri grein, og öllu verður því stjórnað
með meiri hagsýni hjá þeim. Þetta veldur því, að þeir
geta framleitt ódýrara og selt við lægra verði en smá-
laxarnir, o: smávaxnir atvinnurekendur, og koma þeim
fyrir kattarnef. Allur atvinnurekstur hefir í sjálfu sér
tilhneiging til að lenda á færri og stærri höndum eða
hjá hlutafélögum, svo sem oft verður raunin á. Þetta er
ný stefna, sem að lyktum hlýtur að leiða til þess, að öll
framleiðsla lendir hjá stærstu atvinnurekendunum, o: bæj-
arfélögum og þjóðfélaginu. Þau hafa mest lánstraust, vald
til að skattgilda, vald til að taka eignarnámi — yfir höf-
uð alls konar hjálp, ef á þarf að halda, sem einstakling-
ar hafa ekici ráð á. Ef ríkið og bæirnir notuðu þessa
yfirburði sina mundi brátt koma í ljós, að þau framleiddu
ódýrast og bezt.
I aðalatriðum er þá boðskapur Karls Marx þessi:
Framleiðsla öll rennur úr ótal smálækjum, í smáár, úr
smáánum í stórelfur, er að lokum renna saman og úr
verður stórefiis-stöðuvatn: ríkisframleiðslan; því
fyr, sem það verður, því betra fyrir verkamenn. Þeir
eiga því að kosta kapps um að rífa allar stíflur frá, og
reyna að herða á straumnum, svo að stóra vatnið o: rík-
isframleiðsian verði sem fyrst til.
Árið 1847 birtist hið nafnkunna »kommunista-ávarp«
eftir Karl Marx og vin hans Friedrich Engels. Ávarpið
átti að vera stefnuskrá fyrir félag eitt í Brussel, er nefndi
sig »félag hinna réttlátu«. í þessu ávarpi dró Karl Marx
saman aðalmerginn úr kenningum sínum og benti á, hver
ráð væru til að framkvæma þau. I ávarpinu segir, að
markmið jafnaðarmanna eigi að vera að ná rikisvaldinu
í hendur öreiganna, þ. e. verkamanna, og fá því síðan í
hendur öll framleiðslutæki. Til að ná þessu markmiði
er lagt til: »að þegar í stað skuli landeignir allar teknar
eignarnámi, erfðaréttur einstaklinga úr lögum numinn,
15*