Skírnir - 01.08.1907, Side 52

244
Hvi hefir þú yfirgefið mig?
orðinn, að vissu leyti, sögulegur grundvöllur. 0g hví
skyldi annað lögraál gilda í andlegum efnum? Hvi
skyldi reynsla mannkynsins um það, hvað því er holt og
óholt í andlegum efnum, vera einskisverð? Hví skyldi
mannkynið halda jafnfast og það gerir í trúarbrögðin, ef
ekki fælust í þeim sannindi, er mikilvæg væru fyrir það ?
— Um margar aldir hefir mannkynið raðað um guðshug-
myndina öllum þeim eiginleikum, sem það álítur göfgasta
og bezta; öllum þeim eiginleikum, sem þess beztu og
djúpsæustu menn hafa fundið að eru því hollastir og
nauðsynlegastir. Og hver sá, er af alvöru reynir að
nálægjast guð, styrkir eftir sjálfsögðu náttúrulögmáli þessa
eiginleika í sjálfum sér. Hver sá er í sannleika elskar
guð, hann elskar um leið alt sem göfugt er og gott.
Hefir þú athugað hvílíka þýðingu þetta hefir haft, og
getur haft, fyrir framsóknarviðleitni mannkynsins?
Það er satt, eg get ekki sýnt þér guð. Hversu sterk
sem trú mín er á tilveru hans, þá get eg ekki gefið þér
hina áreiðanlegu vissu i þeim efnum. Enginn maður
hefir guð séð; hann verður að eins fundinn. En í raun-
inni er meðvitundin um guð miklu rótgrónari í mönnum,
en margir þeirra vilja kannast við. Eg hefi þekt menn,
sem gert hafa gys að öllum trúarbrögðum, menn, sem lif-
að hafa eftir sínum dýrslegu hvötum, svo langt, sem þeir
hafa 'frekast þorað, fyrir almenningsáliti og lögregluvaldi.
Og á hinn bóginn hefi eg líka þekt menn, sem horfið
hafa frá hinni kristnu trú, leiddir af réttlætistilfinningu
og sannleiksást. En eg hefi engan mann þekt, sem verið
hefir fullkomlega sannfærður um, að guð væri ekki til.
Inst í hugskoti allra svokallaðra trúlausra manna, sem eg
hefi kynst, hefi eg fundið þá hugsun, að ef til vildi væri
guð að vísu til, en það væri þá góður guð, sem mundi
fyrirgefa sínum breysku börnum. Guð er mörgum mönn-
um nokkurs konar varaskeifa og ekki annað. En guð
lætur ekki að sér hæða. Helviti í kirkjulegum skilningi
er, að öllum skynsamlegum rökum, ekki til; skilgreining
mannanna í tvo flokka, til eilifrar sælu og eilífra kvala,