Skírnir

Årgang

Skírnir - 01.04.1908, Side 30

Skírnir - 01.04.1908, Side 30
126 Peningaverðið á Islandi. Peningar hafa sama verðiö, sem góðmálmar þeir hafa, er peningar eru gjörðir úr. Gull og silfur eru vörur, sem hafa markaðsverð, og breyta verðinu eftir framboði og* eftirspurn, eins og aðrar vörur. Fyrir því eru þeir verð- alin, sem gjörð er úr teygjubandi. Til þess að komast fyrir, hvert verð þeir hafa, þarf að bera þá saman við allar aðrar vörur, sem töluvert er af í viðskiftalífinu, og þörf er á. Milli 1820—30 kom út á Bretlandi bók eftir enskan mann T o o k e, Verðsaga: History of Prices, og sýndi verð á 25 aðalvörutegundum um langan tíma. Þessi bók hefir siðan verið lögð til grundvallar fyrir því, hversu peningar hafi fallið í verði á þeim tima, og eftir að sú bók kom út, hefir það verið álitið nægilegt, ef vita skyldi um verðlag á peningum, að bera það saman á aðal- vörutegundunum helztu. Hitt skifti ekki miklu máli, hvort t. d. að eldspýtustokkar eða nálabréf er dýrara eða ódýi'- ara; þess gætir ekkert móti vörum, sem inikið þarf að hafa af á hverju heimili. 1822 lagði enskur maður, Lowe að nafni, það til við ensku stjórnina, að hún skipaði fasta nefnd, sem mældi breytingarnar á verðinu á 1 pundi sterling (18 kr.). Hann hugsaði sér, að stjórnin skipaði nokkra menn, sem fengju sér áreiðanlegar skýrslur um verðið á þeim vörum, sem mest væri eytt af á heimilum manna. Um verðiagið á þessum vörum vildi hann láta semja verðlagsskrá fyrir peninga (A table of reference), sem sýndi breytinguna á peningaverðinu, eða hve mikið fengist fyrir peninga á hverjum tíma. Þessa verðlagsskrá átti svo að leggja tilgrundvallar fyrir öllum peningagreiðslum. Ef einhver hefði fengið 1000 kr. að láni um 12 mánuði, þá átti hann ekki að borga vöxt- una, og nákvæmlega 1000 kr. að auki, þegar árið var liðið; peningaverðiagsskráin sýndi, hvað hann átti að greiða. Ef hún sýndi, að peningar höfðu hækkað um 3%, átti skuldunautur að greiða 1030 kr., hefði hún lækkað um 3%, komst hann af með að greiða 970 kr. Verðlags- skráin átti einnig að leggjast til grundvallar fyrir launa-

x

Skírnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.