Skírnir - 01.04.1908, Síða 53

Leo Tolstoj.
119
um sig lijá lionum áður. Margs konar angur og efasemdir
gerðu vart við sig, margs Konar gátur og spurningar trufi-
uðu huga hans, en hann kæfði þær niður lengi vel, og
mun hjónabandssælan hafa átt góðan þátt í að sefa hugar-
stríð hans um sinn. En svo fóru leikar um síðir, að engiu
bönd fengu haldið lengur. Spurningin: »Hver er tilgang-
ur lífsins, lífs míns?« knúði æ fastar á dyr hjá honum
og varð að lyktum svo nærgöngul, að honum þótti sem
hann fengi eigi af borið, ef eigi væri leyst úr henni.
Voru auðæfui markmið lífsins?
Hann fekk manna mest ritlaun fyrir bækur sínar og
átti þar á ofau 20,000 ekrur lands í Samarafylki. Hann
mátti því heita stórauðugur maður, og þó var hann ekki
ánægður. En setjum nú svo, að honum tækist að safna
tvöfalt eða þrefalt meiri auð, mundi það geta fullnægt
honum? Og þótt það kynni að fullnægja honum í svipinn,
— mátti hann ekki eiga voti á því að dauðinn kæmi þá
og þegar og svifti hann öllu saman? Því nteira sem hann
bygði velferð sina og ánægju á auðnum, því ægilegri hlaut
dauðinn að verða í augum hans.
Gat hjúskapar- og heimilislánið þá ekki fullnægt hon-
um, ást konu og barna? Var ekki tilgangi lífsins náð
með því?
Þar stóð af'tur grimmur dauðinn og ógnaði eigi að
eins honum sjálfum, heldur einnig ástvinum hans. Var
það ekki hræðileg og hörmuleg tilhugsun, að hann og þau
urðu að deyja og skilja? Honum þótti því bersýnilegt,
að hjúskapar- og heimilislífið fengi eigi ráðið gátuna eða
leyst úr spurningunni um tilgang lífsins.
En orðstírinn og frægðin!
Hann var í þann veginn að geta sér heimsfrægð fyrir
skáldrit sín, og »orðstír deyr aldrei, hveim sér góðan getr,»
segir spakmælið- Hann spurði sjálfan sig, hvort það
mundi fullnægja sér ef hann gæti sér aðra eins skáldfrægð
eða meiri en Shakespeare eða Moliére, en honum þótti
sein svo væri eigi. Ritverk mannsins lifa hann að vísu,
en samt eru þau örlögum tímans háð og íyrnast er aldir