Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Blaðsíða 29

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Blaðsíða 29
27 helst meðan strjálbygt var, litlar samgöngur og lítt kunnar bygðir landsins, hafi eðlilega verið hugsað meira út í frá um héruðin en bæina, og því orðið venja og látið nægja: Kollur í Dölum eða Dala-Kollur, og Örn úr Arnarfirði — þó hann byggi þar í Tjaldanesi. Að þessu athuguðu, virðist mér ekki ólíklegt, að telja mætti alt að 50 af þessum ónefndu bæjum, gegn nöfnum bæja með einkaheit- um og viðurnefnum landn.manna sjálfra. Verða þá nafngjafahlutföll helstu lnm. um alt land í þessu lauslega yfirliti ekki fjærri 5:2. — Tveir bæir kendir við lnm., móti 5, er við annað eru kendir. Þessi hlutföll mundu þó enn breytast og jafnast nokkuð, ef allir leysingjar og synir lnm. m. fl. væru teknir með í reikninginn. Af þessu yfirliti sést það, að mannkend nöfn bæja og bújarða hér á landi byrja með lausn og landnámi leysingja og þræla: Duf- þaksholt, Vífilsstaðir, Grísartunga, Hundadalur, Kjaransvík. — Sbr. líka örnefni þræla Hjörleifs í Vestmanneyjum, og þræla Ketils gufu. — Aðrir kendu nöfnin við þá. Þessi örnefni eru með þeim elstu hér á landi. Af vestrænni rót eru þau runnin að vonum, eins og þræl- arnir, sem flestir voru teknir á vesturlöndum. Og frá írlandi flestir þeir, sem höfðingbornir voru. Vera kann að lnm. hafi gefið býlum nöfn um leið og þeir gáfu leysingjum lönd. En varla hafa þeir skamtað nöfn sonum sínum eða meiri háttar vildarvinum. Dæmi: Af 5 sonum Ketils hængs, sýnist engin bújörð þeirra vera kend við þá í fyrstu, Hrafntættur eru fyrsti fæðingarstaður, sem þekkist á ísl.; en ekki bjó Hrafn þar, heldur á Hofi, eftir föður sinn. Stórólfur Hængss. »bjó at Hvoli«, og er óvíst hvort nafni Stór- ólfs hefur verið bætt framan við bæjarnafnið fyr en eftir hans daga eða þá er Efri- Hvoll bygðist — til aðgreiningar. Um þessa tvo bú- staði finst enginn vafi neinstaðar. Aftur er nokkur vafi og missagn- ir um bústaði hinna bræðranna þriggja. Egils-saga segir (alþ. útg. 57) að þeir hafi allir búið í hvirfing um Stórólf í Hvol- hreppnum. Herjólfur undir Brekku í Fljótshlíð (talið svo þar), Helgi á Velli og Vestarr á Móeiðarhvoli. — Það er líklegt að V. hafi búið á M. því bæði átti hann Móeiði Hildisdóttur, sem bærinn mun kendur við, og hann var nokkuð langt frá Stórólfi. Móeiður var líka vestræn, og verið gæti að hún hefði búið þar eftir hann. Landnáma nefnir ekki bústað Helga. Hún segir líka nokkuð öðru- vísi frá bústað hinna bræðranna tveggja, og verður að meta þá heim- ild meira.1) Þar fá kunnugir varla um það vilst, að »undir Brekkum« 1) Hjer færi slíkur samanburður of langt frá efninu. En gera mætti hann yið athugun bújarða fremur en örnefna.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.