Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Blaðsíða 47

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Blaðsíða 47
45 Skamt frá ánni eru rústir fornlegar og mjög ógreinilegar. Önnur rúst er norður-á túninu. Jeg hygg að vestari rústin sje bæjartóftin. Nokkru neðar með Svelgsá, við foss, sem nú er nefndur Tröll- konufoss, — en jeg ætla að hann hafi áður heitið Svelgur og áin tekið nafn af honum, því fossinn fellur í svelg mikinn, — þar við fossinn hefur verið býli. Tún hefur verið stórt og girt. Tóft er syðst í túninu, skamt frá túngarðinum; hún snýr frá norðri til suðurs. Er suðurendi tóftarinnar vel skýr. Breidd tóftarinnar er VI* mtr., en lengd er ekki unt að ákveða, því norðurendi hennar hverfur í stórþýfi. 7 mtr. frá suðurgafli er milliveggur, en dyr á hon- um við austur-hliðvegg. Milliveggur þessi er glöggur. Við grófum í afhústóftina. Á 40 cm. dýpt kom niður á viðarkolaösku og mó- eða tað-ösku; þar undir voru hellur með eldslit. Grófum þá nokkru lengra og sáum, að þetta var bálkur, 1,40 mtr. á breidd, en 15 cmtr. neðar kom glögg gólfskán, sýndist vera mjög troðin. Þetta er lík- lega skálatóft, því hjer er varla um hoftóft að ræða. í aust-norður frá þessari tóft, eru aðrar tóftir mjög óglöggar. Nær því í miðju túninu er stór ferhyrnd tóft 9 mtr. á hvern veg. Nafnið á eyðibýli þessu er gleymt, • en mjer þykir líklegt að það hafi heitið að Fossi. Þá er Arnkell goði elti þræla Snorra goða, segir svo í Eyrbyggja- sögu: »ok gat farit þá út frá Svelgsá milli ok Hóla . . . fell hann þar sem nú heitir Hauksá«. Vegurinn liggur nú fyrir ofan túnið á Svelgsá, og svo út melana yfir Hauksá, út á svo kölluð Hólahvörf, nokkru fyrir ofan bæinn á Hólum. Jeg hafði áður tekið eftir því, að talsverðum spöl neðar lágu troðningar yfir ána; nú aðgætti jeg þetta betur. Beint á milli Hóla og Svelgsár eru skýrir troðningar, bæði að ánni og eins frá henni, og sjer fyrir þeim þar sem þurlent er víðar. Gegnum túnið á Svelgsá lágu traðir, sem nú er búið að sljetta. Einn- ig lágu traðir gegnum túnið á Hólum frá ausíri til vesturs; þaðan hefur vegurinn legið vestur ásana, gegnum Brautarskarð, að Saurum í Brautarskarði sjer glögt fyrir mörgum troðningum. Jeg ætla því' að vegurinn hafi fyrrum legið þarna og Haukur fallið við þetta gamla vað. Ekki gat jeg fundið dys Hauks eða líkindi til þess. En h. u. b. 100 föðmum austur frá ánni, nær Svelgsá, er upphækkun; en mjer þykir ólíklegt að það sje haugur Hauks. Jeg hygg jafnvel að hans sje ekki að leita á þessum slóðum. Álykta jeg það meðal annars af því sem Þorleifur kimbi segir að haustboðinu að Helgafelli er þar var talað um mannjöfnuð, er hann segir: »Hví þræta menn um slíka hluti er allir megu sjá, hversu er«. Og er hann fær orðum sínum stað, segir hann ennfremur, »en engir liggja heimamenn Arnkels ógildir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.