Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Page 126

132
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
6 Skv. bréfi og ljósriti af teikningunni og myndaskýringunum sent höfundi af
Tue Gad bókaverði 17. ágúst 1977. Vefstaðarmyndin er á bl. 23 r, en skýr-
ingarnar á bl. 26 r, v og 27 r. Er upphaf skýringanna á þessa leið: „Þessar
Rúner 1, 2, 3, 4, hefe eg feinged frá Sverrig en þessar, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
11, 12, 13, 14, 15. frá Islande; Þær adrar 26. hefe eg skrifad af Membraner,
hveriar bestar eru, kan madur siá, þegar margar eru samanbornar, hefe eg
lagt mig epter, ad fá þær gott afteiknadar. Þær 14 Teikningar hefe eg
feinged hiá Secriteur Oiavius, Sem var sendur frá Konge til Islands 1777.
Ad siá epter soddan nockru; Þær sydstu 15 og 16 hefe eg og so feinged frá
Islande hiá einum odrum og utcoperad af gomlum Blodum; . . .“ (Nks. 1093
fol., bl. 26 r). — Þess má geta að fjögurra teikninga í Nks. 1093 fol., á bl.
28 r—31 r, er ekki getið í skýringunum, en þær bera hins vegar áritun Sæ-
mundar og ártalið 1777. — Um vinnu Sæmundar við myndir ferðabókarinnar
skrifaði Jón Eiríksson í formálanum: „Af Tegninger ere alleene de valgte
til at stikkes, sem syntes de mærkværdigste, og i at forfærdige de fleeste af
disse, er Studiosus Sæmund Marjnussen Holm, af Erkiendtlighed for den
allernaadigste Understottelse, hvilken han haver nydt, til at kunne viidere
dyrke sin naturlige Gave og Lyst til Tegnekunsten, gaaet mig til Haande med
al onskende Bereedvillighed." Sbr. Olaus Olavius, op. cit, bls. CCXVII (eða
Ólafur Olavius, op. cit, I, bls. 132).
7 Marta Hoffmann, The Warp-Weighted Loom, op. cit., einkum bls. 116—119
og 122—126.
8 Sbr. tilvitnun*.
8 Jón Helgason, Öldin átjánda. Minnisverö tíðindi 1761—1800 (Rvk, 1961).
10 Alls komu þrjár ferðadagbækur Olaviusar, frá 1775, 1776 og 1777, til Þjóð-
skjalasafns íslands í sendingunni frá Rentukammerinu 1928: Þjskjs. Rtk.
490, 491 og 492. Á bls. 1 í Rtk. 490 er letrað: „Indkommen d: 27de April
1776.“ Hinar bækurnar tvær eru ómerktar að þessu leyti. Teikningar er aðeins
að finna í seinni bókunum tveimur.
11 Skv. upplýsingum frá Aðalgeir Kristjánssyni skjalaverði hefur í Þjóðskjala-
safninu verið álitið að svo sé.
12 Mynd þessi, á lausu blaði, er af Drangajökli. Hún er prentuð hjá Jóni Helga-
syni, op. cit., bls. 100. Um hana segir Olavius i upphafi bréfs síns til Rentu-
kammersins 4. maí 1776: „Da ieg forleden Sommer reiste forbie Reikefiorden
toeg Jeg indlagde Conspect af Drange Jökulen i Öyesyn ...“ (Þjskjs. Rtk.
Isl. Journ. 3, nr. 93). Aðalgeir Kristjánsson var svo vinsamlegur að benda
höfundi á bréfið og myndina. —- Þá má nefna, auk ofangreinds og þess
sem fram kemur í myndaskýringum Sæmundar, sbr. 6. tilvitnun hér að framan,
að Olavius gekk sjálfur frá teikningu af lagvað (hákarlavað) sem kopar-
stunga í ferðabókinni var gerð eftir (myndasíða II), einnig prentuð hjá
Jóni Helgasyni, op. cit., bls. 101.
13 Að vísu má sjá af áritunum á teikningum í dagbókinni frá 1776, Þjskjs. Rtk.
491, að Sæmundur Hólm hafi þegar það árið verið farinn að vinna myndir
fyrir Olavius, því að á 1. mynd þar, uppdrætti af Múlahöfn, er ritað: „Deli-
neationis Author Olavus Olavius. Delineav: S:M:Holm: 1776,“ þ. e. höfundur
teikningar Olavus Olavius. S. M. Holm teiknaði 1776, og á 4. mynd af Þránd-
arjökli: „Delineavit S: Magni Holm.“ Aðrar teikningar í bókinni eru hins