Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Blaðsíða 23

BJARNAGARÐUR
27
sinna á gjóskulögum við Ytri-Dalbæ og víðar, en örgreinirinn hefur stóraukið
möguleikana á að bera kennsl á örþunn gjóskulög.
Annað snið gegnum Bjarnagarð er það snið vestur af Hraunkoti (3. á korti
II, 14. mynd), sem séra Sigurjón Einarsson og Þorleifur Einarsson mældu.
Önnur þau snið, sem hér eru birt, eru snið, nokkuð einfaldað (15. mynd) í
bakka skurðar í Þykkvabæjarmýri (4 á korti II), er áður var getið, snið niður
á aðalgarð vestan þjóðvegar milli Víkurbæjanna (17. mynd), og snið (2 á korti
II, 16. mynd) gegnum aukagarð þann, er liggur norðan heimreiðarinnar að
Eystri-Dalbæ og samsíða henni. Á nokkrum stöðum hefur verið grafin hola
niður í garða til aldursákvörðunar.
Þrjú eru þau gjóskulög, sem fyrst og fremst koma að gagni við
aldursákvörðun á Bjarnagarði (17. mynd). Hið yngsta þeirra er gjóskulagið úr
Öræfajökulsgosinu 1362 (Ö 1362), ljóst og auðþekkt lag, um 1 sm þykkt á
Landbrotshrauninu austanverðu.25 Næsta lag neðan við það er svart lag, um
0,3 sm þykkt, og telur Guðrún Larsen það vera úr Grímsvötnum.26 Elsta gos,
sem annálar geta um og kann að hafa verið í Grímsvötnum, var árið 1332,27
en þetta lag er að líkindum talsvert eldra.
Þriðja lagið, enn nokkru neðar, er það lag, sem um áratugi hefur í mæl-
ingadagabókum mínum verið skráð sem ,,olífufráa lagið“ eða "blágráa lagið“
vegna auðkennilegs litar þess, en vegna hans hefur það reynst mjög nytsamt
sem leiðarlag í sniðum í Vestur-Skaftafellssýslu. Lagið er ísúrt og þarafleið-
andi komið úr megineldstöð. Þykkt þess og kornastærðardreifing bendir til
upptaka á Mýrdalsjökulssvæðinu28 og því er það merkt hér með bókstafnum
M. Þetta lag hefur fallið nálægt miðbiki 13. aldar og er freistandi að telja það
myndað í því gosi árið 1245, sem fornir annálar kenna við Sólheimajökul29 og
á að líkindum upptök í vesturhluta Kötluöskjunnar, en það gæti verið 1-2
áratugum eldra.
Að því er best verður séð nær óhreyfð mold yfirleitt 2-3 sm niður fyrir þetta
lag ofan á Bjarnagarði í þeim sniðum, sem mæld hafa verið norðan Koðra-
botna og í botnunum sjálfum. í sniðinu suður af Ásgarði er vottur af svörtu
lagi í garðhnausum. Það er því eldra en garðurinn. Sama lag er að finna undir
aukagarðinum samhliða heimreiðinni að Eystri-Dalbæ (16. mynd). Þetta lag á
líklega upptök í Vatnajökli, en um aldur þess verður ekki meira sagt en það,
að hann virðist eitthvað nær aldri lagsins M en aldri Landbrotshraunsins, sem
brátt verður að vikið. Líklega er þetta gjóskulag ekki yngra en frá um 1150.
Niðurstaðan af ofangreindu er sú, að mestur hluti hins eiginlega Bjarna-
garðs hafi verið hlaðinn nálægt aldamótunum 1200. Svipaðs aldurs og aðal-
garðurinn virðist áðurnefndur aukagarður norðan heimreiðarinnar að Eystri-