Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 32

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 32
36 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS Gæti þetta bent til þess, að áin hafi þá enn verið að mestu samsafn byggða- vatna og enn ekki verið talin aðalframhald þeirrar Skaftár, er rann suður með Skaftártungu. Jón Steingrímsson hefur haft sagnir af breytingum á rennsli Skaftár, því hann skrifar í Eldritinu, að hún hafi runnið í þrengslum fyrir ofan Stapafoss — sem er nærri Ytri-Dalbæ — ,,í nokkur hundruð ár síðan eitt jökulhlaup keyrði hana þangað“,69 og einnig, að gott veiðivatn vestsuðvestur af Efri- Steinsmýri hafi aftekið i Skaftárhlaupi eftir að klaustur var stofnað i Kirkju- bæ.70 Menjar um forna farvegi vatns úr Skaftá eru víðar í Landbrotshrauni. Stórir farvegir liggja að Tröllshyl, en vatnið horfið úr þeim fyrir Öræfajökuls- gosið 1362, því gjóskulagið úr þvi gosi er að finna í þeim.71 Ekki virðast þessir farvegir bera vott um mjög langvarandi rennsli. Lokaorð Könnunin á Bjarnagarði og á jarðfræðilegum og skráðum heimildum varð- andi náttúrufar þar um slóðir þegar hann var hlaðinn, benda til þess, að arfsögn sú, er Jón Steingrímsson skráði um þennan garð og traðir í Landbroti, sé ekki ýkja fjarri sanni. Garðurinn er auðsæilega byggður til varnar ágangi búfjár frá vestri. Erfitt er að sjá, að þær fornu traðir, sem liggja milli byggðar í Landbroti og tengja sléttlendið austan Landbrotshrauns landinu vestan Bjarnagarðs, hafi getað þjónað öðrum tilgangi en rekstri búsmala. Vart er ástæða að efa, að einhver býli hafi snemma á öldum risið á sléttlendinu austur af Landbrotshrauninu, þar sem hét Skjaldbreið, og nokkuð öruggt er, að minna vatn hefur í þann tíma runnið milli Skjaldbreiðar og Landbrotshrauns en síðar varð. Býlin í Skjaldbreið, ef verið hafa, eru löngu horfin í sand og sér þeirra engin merki. En Bjarnagarður hlykkjast enn um grösugar lægðir og drög Land- brotsbyggðar, þögult vitni um ástand sem einu sinni var. SUMMARY In his classical, contemporary account of the Lakagígar eruption of 1783 the Reverend Jón Steingrímsson relates the following tradition, nowhere mentioned in older written sources: East of the rural settlement Landbrot, which is situated on the lava flow Landbrotshraun, were in olden times eight farms on a sandur plain called Skjaldbreið (cf. map I). This settlement formed a separate parish, now long ago destroyed by floods in adjoining glacier rivers. The graz- ing ground for the livestock of the Skjaldbreið farmers was situated on the Landbrot lava west of a long wall, Bjarnagarður, which ran from north to south through the entire Landbrot settle- ment. The Skjaldbreið farmers are said to have driven their livestock across the Landbrot settle- ment along a fenced lane still visible when the Reverend Jón put the tradition into writing. Long stretches of the sod wall called Bjarnagarður are still visible. Other portions of the wall
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.