Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Ukioqatigiit

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 101

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 101
ÍNNSIGLI JÓNS SKÁLHOLTSBISKUPS 105 II. Lýsing innsiglisins Sjálft innsiglið, eða réttara sagt innsiglisstimpillinn, er gerður úr blýi, sem er hentugur málmur að vinna í en þó ekki mikið notaður við gerð innsigla. Þekkjast dæmi þess að menn hafi haft í fórum sínum tvö eða fleiri innsigli, og var þá aðalinnsiglið úr einhverjum hörðum málmi, t.d. kopar eða messing og jafnvel úr silfri eða gulli. Þau sem höfð voru til vara og notast var við á ferðalögum voru þá gjarnan gerð úr linari málmum, s.s. tini og blýi.4 Innsiglið er allveglegt að sjá og eins og venja er um biskupsinnsigli ailt fram til aldamótanna 1400 er það sporöskjulaga og oddhvasst til endanna, en nú er neðsti hluti þess talsvert eyddur. Það er 5,3 sm að hæð, 4,3 sm að breidd og 1,4 sm þar sem það er þykkast. Á stimpilflötinn er grafin áletrun umhverfis og mynd biskups og merki hans innan i. Á bakhliðinni, sem er kúpt, er eins og reynt hafi verið að krota biskupsmynd í blýið, og á innsiglisröndinni eru með óreglulegu millibili skorur, eins og hafi verið gerðar með hnífi (1. mynd). Myndin á framhliðinni sýnir biskup í fullum skrúða, sitjandi fremur en standandi, með kross í hægri hendi og bagal í þeirri vinstri,5 fyrir framan gotneska kirkjubyggingu, sem sést til beggja handa. Tvær turnspírur teygja sig svo upp frá kirkjunni yfir höfði biskups að innsiglisbrúninni, og undir fót- um hans er komið fyrir skjaldarmerki ættar hans (2. mynd). Umhverfis biskupsmyndina, meðfram kantinum, er grafin spegilskrift með upphafsstöfum (majúsklum), þannig að rétt mynd fáist er innsiglinu hefur verið þrykkt í vaxið. Vax var það efni sem venjulega var notast við, og er þar líklega komin skýringin á því hve illa innsiglin (signum) varðveitast á bréfum6 (sjá 3. mynd). Texta innsiglisins ber að lesa ofan frá, hægra megin (skjaldmerkjalega), og stendur þar eftirfarandi: + SIGILLU: IOhlS: [DEI: GRA: EPIS] COPI: SCALOT þ.e. Sigillu(m): Ioh(ann)is : [Dei : Gratia : Epis] copi : Scalot(ensis), sem útleggst: Innsigli Jóns af Guðs náð biskups í Skálholti. Orðmyndin ,,Scalot“ í stað Scalholt er ekkert einstakt fyrirbæri og kemur oftlega fyrir í latneskum bréfaskriftum á miðöldum og síðar.7 Guðs náð, sem var föst mynd í samskonar áletrunum, hefur þó yfirgefið innsiglið, en gera má ráð fyrir að ,,Dei Gratia“ hafi staðið neðst skamm- stafað, þar sem áletrunarbandið hefur eyðst og innsiglið er skaddað. Innsiglið er svokallað höfuðinnsigli (sigillum) sem er kallað svo til aðgrein- ingar frá mótinnsigli (contrasigillum), sem var sá stimpill sem greip á móti höfuðinnsiglinu þegar vaxið var pressað milli þeirra. Höfuðinnsiglin báru jafnan kennitákn eigandans og voru í sjálfu sér einasta gerð undirskrifta sem tíðkaðist fyrr á öldum, en mótinnsiglið var til þess að koma í veg fyrir bréfa-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.