Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 131

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 131
ÖRNEFNl OG MINJAR í LANDI BESSASTAÐA 135 Grandanum standa stórir steinar upp úr, en einn er eftirtakanlega hár og reisu- legur, nokkuð vestur frá hliðinu heim að Bessastöðum og heitir hann Grá- steinn (4), ágætt kennileiti. í hann eru klappaðar holur í röðum, og ber það til þess, að þegar vegurinn var lagður út nesið, var fyrst ætlunin að hann lægi yfir þann stað þar sem steinninn stendur. Þetta var fyrir minni Björns Er- lendssonar. Var þá búist til að kljúfa steininn og holurnar gerðar. Einhver álög voru á steininum. Þegar svo átti að fara að reka fleygana og kljúfa steininn, slasaðist einn maðurinn. Var þá hætt við verkið, sem betur fór, því að steinninn er hinn ágætasti og sögufrægur, sbr. Dægradvöl, útg. 1965, bls. 12. Eins og fram kemur í landamerkjaskránni eru merki milli Eyvindarstaða og Bessastaða bein lína úr Grásteini í miðjan Bessahólma og milli Brekku og Bessastaða úr Grásteini í Lambhúsatjörn. Á þessari öld mun þó einhver smá- tota hafa verið seld vestan af þessari keilu, og er því Grásteinn ekki í landi Bessastaða nú, en þetta skiptir litlu máli hér. Þegar á Grandann kemur, skiptist vegurinn í þrennt, í vestur, i norður og í austur eða heim að Bessastöðum. Liggur vegurinn heim á staðinn eftir jökul- ruðningnum, sem nú er hryggur með vel ræktuðu túni, sem fyrrum var tún Lambhúsa, hjáleigunnar frá Bessastöðum. Norðan við hrygginn, eða milli Bessastaða og Eyvindastaða, er víðáttumikill mýraslakki, Eyvindar- staðamýri (5), sem virðist taka á sig nafnið Breiðamýri þegar kemur lengra vestur eftir. Björn Erlendsson virðist telja að nafnið Breiðamýri geti jafnvel átt við alla Eyvindastaðamýri einnig, en það örnefni er þó ekki hér talið með örnefnum Bessastaða. Úr mýrinni var áður afrennsli gegnum Grandann út í horn Lambhúsatjarnar, svo sem 2-3 faðma fyrir utan núverandi hlið heim á staðinn. Þetta var niðurgrafinn lækur, sem illt gat verið að komast yfir vegna bakkanna, en vatn var lítið. Þó hét þetta Lambhúsaá (6). Hún sést ekki nú, enda vatn hennar komið í skurði. Kennd var hún við Lambhús (7), smábýlið þar sem Jón Jónsson lektor (skólastjóri) Bessastaðaskóla bjó, en það var nokkru vestar en miðja vega frá kirkju að hliði og liggur vegurinn yfir bæjar- stæðið nú. Sáust byggingarleifar og aska þegar vegur var endurbættur 1972- 73, og þá fannst þar fallega tilhöggvinn steinn, sem nú er á Bessastöðum og ekki er ótvírætt hvað verið hefur (sjá Árbók hins ísl. fornleifafélags 1974, kápu og bls. 5). Fram kemur í landamerkjaskránni, að sá hluti Eyvindarstaða- mýrar, sem næst lá Lambhúsum, hefur heitið Lambhúsaveita (8), en það nafn er nú gleymt, enda öll mýrin þurrkuð og ræktuð og Lambhús horfin. Bessastaðaland takmarkast að sunnan af Lambhúsatjörn (9), sem er Kort af landi Bessaslaða með nokkrum örnefnum og tölum sem visa til minjaskrár. — Hreinteikn- ing Níels Óskarsson.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.