Eimreiðin - 01.05.1901, Blaðsíða 39

koma þeim á. Hann hefir talsvert að athuga við margt þar. Honum
finst lítill vera árangurinn af stjórnfrelsisbaráttu vorri, og ýmislegt af
því, sem flestir munu telja landinu til mests gagns, finnur litla náð fyrir
augum hans (»Aldamót«, bls. 331):
»Ver kveinum og æpum og köfnum í skólum,
kúgaðir mentunarfýsninni af«.
Eitt af beztu ættjarðarkvæðunum er »ísland« (bls. 87). Þar eru
meðal annars önnur eins kjarnyrði og þessi um vesturheimsfarir:
f’ó örvænti margir og uppgefnir sé
og Ameríku þylji um gnóttir og fé —
hver vill því skeyta og skapa sér tár,
og skera úr sér hjartað, sem sló í þúsund ár.1
Hvassar hefir enginn blásið gegn vesturheimsförum.
Kvæðið »Vestan um haf«, kveðja til Norðmanna (bls. 2x7), er ef
til vill ennþá kjarnyrtara; en hér eru það íslendingar sjálfir, sem verða
fyrir skellunum :
Hvað erum vér?
hjartveikir aumingjar, rétt eins og ber!
Finnum fjarran óm,
frelsis hvellan róm
bergmála hömrunum fornu frá,
þar feður vorir nutu æskudaga,
þar vígroða sló yfir valfallinn ná
og Valhöll glumdi hátt af strengjum Braga.
Fjallkonan fríð,
fórstu’ aldrei áður í keppni og stríð?
Dáinn ertu, Jón!
Dáðlaus þjóð um Frón!
»Divide et impera* — Danskurinn hlær,
og dregur alt með hægðarleik í sundur.
Ljómar á Eiðsvelli morguninn mær —
en mörlandi þegir eins og hundur!
Fá eða engin íslenzk skáld hafa sagt þjóðinni svona hispurslaust
til synda sinna.
Náttúrulýsingar Gröndals eru sumar skrúðmiklar í orðavali, en flestar
efnislitlar og all-óljósar. Hann er hér yfirleitt ekki eins sjálfstæður og
í ýmsu öðru. Himininn, stjörnurnar og sólin eru uppáhald hans, og
fjöldi líkinga er dregin af þeim. Vil ég benda hér á kvæðið »Hala-
stjarnan 1858« (bls. 78) sem gott dæmi þessháttar kvæða hjá Gröndal.
Samt má þar sjá galla, sem stundum kemur fyrir hjá honum, nefnilega
að einhverju dýrðlegu er líkt við eitthvað annað, sem í raun réttri er
miklu óvirðulegra. Svo er t. d. í seinustu vísunni í kvæðinu:
einkent af ritdómara.