Eimreiðin - 01.05.1901, Blaðsíða 52

132
um hafa gjört vart við sig á íslandi, og vel má búast við, að láti síðar
meir ennþá hærra til si'n heyra, geta auðveldlega orðið mörgum kristnum
mönnum, sérstaklega þeim andlega ósjálfstæðu, til ásteytingar, og þess
vegna er einmitt nú brýn þörf á kristilegri trúvörn. Yér fáum því ekki
betur séð, en að höfundur prédikana þessara hafi hér lagt fram sinn
skerf, til að bæta út bráðri og brýnni þörf.
Það má einnig teljast einkennilegt fyrir prédikanir þessar, hvað hin
gamla kirkjuárshugmynd skýrist og styrkist við lestur þeirra. Það er
víða beinlínis gjörð grein fyrir því, hvernig það og það guðspjallið að
efninu til svarar einmitt til þess tíma kirkjuársins, sem það tilheyrir, og
á þar sitt rétta sæti. En þetta er rnikill kostur; því það er engum
vafa undirorpið, að hin gamla kirkjuárshugmynd getur orðið kristnum
mönnum til stórrar trúarlegrar uppbyggingar.
Menn munu einnig veita því eftirtekt sem einkennilegu fyrir pré-
dikanir þessar, að höfundur þeirra vitnar oft til skáldskapar, bæði (
bundnu og óbundnu máli. Hvað ljóðaskáldskapinn snertir, þá eru menn
reyndar áður vanir því, að prédikarar noti andleg vers og sálma í pré-
dikunum sínum. En hér eru einnig notuð verzleg vers og kvæði, og
það enda eftir skáld, sem sjálf standa ekki á grundvelli kristindómsins.
í prédikuninni á fjórða sunnudag eftir þrettánda, þar sem talað er
um sjóferð lærisveinanna, eru höfð yfir þrjú erindi, eftir enska skáldið
Byron, tekin úr óð hans til hafsins. í prédikuninni á Jjriðja sunnudag
eftir trínitatis, er hin alkunna staka eftir Kristján Jónsson:
»Yfir kaldan eyðisand
einn um nótt ég sveima;
nú er horfið Norðurland;
nú á ég hvergi heima.
Sumum kann máske að virðast, að þessi staka sé of verzleg til þess,
að hafast yfir í prédikun. En ef hún eftir sambandinu á vel við, þá er
hún auðvitað í sinum fulla rétti.
En ljóðakveðskapurinn er ekki sú eina skáldskapartegund, sem
notuð er í prédikunum þessum. þar kemur einnig fyrir skáldskapur í
óbundnu máli, skáldsögur. Af slíkum skáldsögum eru einna alþektastar
»Faðirinn«, eftir norska skáldið Björnstjerne Björnson, í prédikuninni á
fjórða sunnudag eftir páska, og »Móðirin«, eftir danska skáldið H. C.
Andersen, í niðurlagi prédikunarinnar á fimta sunnudag eftir páska.
Sú prédikun hljóðar um bænina í Jesú nafni, og hin fagra skáldsaga
með hinni stuttu og laglegu heimfærslu eykur mjög áhrif þeirrar pré-
dikunar. það, sem annars gefur skáldsögunum sína miklu þýðingu,
þegar þær eru heppilega valdar, er það, að tilheyrendurnir veita þeim
sérstaklega eftirtekt og muna þær öðru fremur. En þegar þeir muna
þær sjálfar, þá er að minsta kosti næsta eðlilegt, að þeir muni líka þá
lærdóma, sem settir vóru i samband við þær. En þá er og, að vorri
ætlan, tilganginum með skáldsögunum fullkomlega náð.
Hér kemur líka til greina einn hæfileiki höfundarins, hæfileiki, sem
hann hefir þegið í ríkum mæli. En þessi hæfileiki er: hæfileikinn til
að tala í líkingarmáli. því verður ekki neitað, að margar líkingar höf-
undarins eru hreint meistaralegar. Vér kærum oss ekki um að leiða