Eimreiðin - 01.05.1901, Blaðsíða 26

o6
að hver ný frumla fæðir af sér aðra, og vér sjáum, að í stað eggs-
ins er komin hnattmynduð, samanhangandi þyrping af frumlum
{2. mynd D). Pær eru í fyrstu allar jafnstórar og hver annari líkar,
en smátt og smátt taka þær breytingum og eftir nokkra daga sjá-
um vér, að öll heildin, sem áður var hnattmynduð, hefur fengið
alt annað útlit. Stöðugt myndast nýjar frumlur, við það að eldri
klofna, sem raða sér ýmislega niður, til að byggja upp hin ýtnsu
ólíku lífifæri, og þannig hleðst upp fósturlíkamínn, vex og tekur
ýmsum myndbreytingum. Frumlurnar eru eigi lengur allar sama
útlits, heldur eru þær mismunandi vaxtar og ýmislega lagaðar, alt
eftir því, hvern líkamshluta þær mynda.
Pað mun flestum kunnugt, að líkami hinna fullvöxnu dýra et
bygður upp af fjölda mörgum frumlum öldungis eins og fóstrið.
Hver þeirra lífir sínu lífi, en allar eru sameinaðar af blóðrás og
taugakerfi og líkum lífsskilyrðum bundnar, þannig að sjúkdómur í
aðeins nokkrum hluta þeirra hefur oftast í för með sér veikleika í
öllum líkamanum.
Ef vér nú berum saman fóstur hinna ýmsu dýraflokka, þá
verðum vér þess varir, að á yngsta skeiði eru þau hvert öðru lík,
alt frá lægstu dýrunum upp til hinna æðstu og fullkomnustu, spen-
dýranna; en fylgjum vér vexti þeirra, sjáum vér, að hin lægstu
taka aðeins fáurn breytingum, en því fullkomnara sem dýrið er,
þess fleiri myndbreytingum tekur það í fósturlífinu. Petta sést
ljósast hjá hryggdýrunum.1 I fyrstu eru fóstur þeirra mjög fá-
breytt að útliti, aðeins samloðandi frumlusafn, og að því leyti
svipuð ýmsum lægri dýrategundum, sem menn þekkja, og finna
má í sjó og vatni.
Á 3. mynd sjáum vér fóstur mannsins, 2—3 vikna gamalt, og
til samanburðar við það fóstur ýmsra lægri dýra á líku skeiði. Pau
eru hvert öðru svo lík, að varla sést nokkur munur. Að bygg-
ingu'líkjast þau mest hinum lægri fisktegundum, eftri hlutinn er
langur og mjósleginn, höfuðið stórt, með byrjun til augna og eyrna.
Vér sjáum tálknop, sem vaxa og fullkomnast hjá fóstrum fisk-
anna, en hverfa hjá æðri dýrunum þegar lungun myndast í þeirra
stað; taugakerfið, hjartað og blóðrásin líkist því fyrirkomuiagi,
sem helzt hjá fiskunum. I stað nýrnanna hafa þau einkennilega
kirtla, sem stöðugt haldast hjá fiskunum og seinna mynda þvagið.
1 Til hryggdýranna teljast: spendýr fuglar, froskdýr, skriðdýr og fiskar.