Eimreiðin - 01.01.1902, Síða 14

14
rænn og sérvizkulegur í skoðunum sínum, að enginn vill fylgja
honum, og hins vegar eru þær bygðar á svo heitri og innilegri
sannfæringu, að hann þykist ekkert mega hliðra til. Eins og ég
áður hef tekið fram, kennir trúarskoðunarinnar eins og þungrar
undiröldu í öllum ritum hans. Hann skoðar sig eins og nokkurs
konar helgan sannleikspostula, er aðeins eigi um það tvent aö
velja: að sigra eða falla. Pess vegna verður alt hans ritstarf blátt
áfram að helgri baráttu: báráttu ljóssins við myrkrið. F’eir, sem
ekki eru með honum, eru á móti honum. Hálfvelgja eða afskifta-
leysi getur ekki komið til greina. Hann er svo nærgöngull við
samtíðina, að hún má til að kjósa á milli hans og hinna. Og
þetta, að hann í hverju máli, sem hann tekur þátt í, skoðar sig
sem kjörinn talsmann ljóssins og sannleikans, hleypir svo miklum
æsingi í hann, að hann vegur að mótstöðumönnunum á báða bóga
og er bæði stórhöggur og tíðhöggur. Bókin vakti mjög mikla
athygli og seldist upp á fáum dögum. Hún tæpir á þeim hug-
myndum, sem hann síðar skýrði betur og rakti út í yztu æsar,
og skal ekki farið frekari orðum um þær að sinni. Aðeins skal
skal þess getið, að kjarninn í skoðunum hans var sá, að í sögu
mannkynsins væri óslitið innra samband milli allra tímabila fra
sköpun veraldar, og að Kristur væri þungamiðjan, sem alt snerist
um. Pessi skoðun var svo ný og fjarstæð því, sem aðrir sagn-
fræðingar héldu fram, að það var engin furða, þó menn hnykti við.
Og um leið fór hann svo hörðum orðum um marga af samtíðar-
mönnum sínum, að þeim lá næst að skoða bókina sem níðrit. Án
efa hefðu nú stefnurnar dunið yfir hann hrönnutn saman, ef ekki
hefði staðið svo á, að ríkið varð gjaldþrota um þessar mundir og
þar af leiðandi alt í uppnámi. En því varð ekki forðað, að hanti
lenti í megnustu deilu við forgangsmenn mótstöðuflokksins.
Hann sat nú um kyrt í Kaupmannahöfn nokkur ár og starf-
aði að vísindalegum rannsóknum og ritsmíðum Innan um allan
fjöldann í höfuðborginni lifði hann eins og einsetumaður og um-
gekst fáa eða enga. Hann var gæddur fágætu starfsþreki og af-
kastaði svo miklu, að furðu sætir, enda vann hann bæði nótt og
nýtan dag. Hann tók aldrei á sig náðir fyr en eftir miðja nótt og
var að jafnaði aftur tekinn til starfa áður dagur var á lofti. Mán-
uðum saman háttaði hann ekki, heldur kastaði sér á legubekk til
að blunda dálítið, þegar hann var orðinn úrvinda af svefni og
þreytu. Rit hans um þessar mundir beindust að margvíslegum