Eimreiðin - 01.01.1902, Síða 59

59
Vilji menn grenslast eftir, hverjir það eru, sem hafa verið fyrirmynd
annarra í búnaði og mest og bezt starfað í þarfir regluseminnar,
hverjir hafa öðrum fremur gengist fyrir alþýðufyrirlestrum, lestrar-
félögum, hælum fyrir munaðarleysingja, skotfélögum, samlagsbúum
til smjör- og ostagerðar, slátrunarhúsum, búnaðarfélögum og spari-
sjóðum, í stuttu máli, hverjir það eru, sem hafa viljað eitthvað,
vogað eitthvað og getað eitthvað, þá munu það oftast nær vera
gamlir háskólalærisveinar, sem eiga upptökin að hugmyndunum
og hafa barist fyrir þeim. Og það er líka synd að segja, að þeim
sé hlíft, þegar til opinberra starfa kemur. sxPað er gengið í skrokk
á okkur miskunarlaust««, sagði miðaldra bóndi við mig, »»því við-
kvæðið er stöðugt: f’ið eruð skólagengnir, fram með ykkur! Við
erum kosnir í sveitastjórn, skólanefndir og brunabótasjóðsstjórn.
Pað er lagt að okkur að stofna kvöldskóla, annast bókaútlán, færa
reikninga og sitthvað annað.««
fannig má hvervetna í lífi alþýðunnar sjá greinilega ávexti af
starfi háskólanna. Hvergi koma þó þessi áhrif jafnátakanlega
frarn og í búnaðinum. Mönnum ber alment saman um, að þótt
skólarnir hafi að mörgu leyti haft mikla þýðingu, þá hafi þeir þó
haft langmesta þýðingu fyrir landbúnað Dana og í raun réttri
stuðlað til þess, að hrinda honum í alveg nýtt horf. Og þó þeir
hefðu ekkert annað gert, þá væri það eitt nóg til að tryggja þeim
ævarandi orðstír.
Pað var lengi ein af helztu mótbárunum á móti alþýðuhá-
skólunum, að þeir væru ekki til annars en að ala upp í alþýð-
unni óbeit á líkamlegri vinnu, að þeir kæmu svo miklum reigingi
í bændasynina og vinnuhjúin, að þau fengjust ekki til að taka á
nokkru verki framar. En reyndin hefur orðið öll önnur. Hún
hefur borið þess ljósan vott, að lærisveinar alþýðuháskólanna hafa
að öllum jafnaði orðið langframtakssömustu og duglegustu bænd-
urnir. Eg skal leyfa mér að styðja þessa staðhæfingu með vitn-
isburði nokkurra merkra manna.
Fyrir hér um bil 20 árum hélt N. J. Buus, landbúnaðarum-
sjónarmaður, fyrirlestur í »Landbúnaðarfélagi« Dana, og mintist
hann á háskólana í sambandi við landbúnaðinn á þessa leið:
»Skoðanir manna um þýðingu alþýðuháskólanna eru mjög skiftar,
og hafa sumir orðið til, að kveða upp harðan dóm yfir þeim.
I’eir berja því við, að þeir veiti nemendunum litla þekkingu, en
ali aftur á móti upp í þeim sjálfsálit. Pað er hugsanlegt, og enda