Eimreiðin - 01.05.1913, Síða 41

Útburðir.
(Gömul ræða).
Eiiui sinni var verið að halda brúðkaup. Þar var fjölmenni
niikið og gleði. Brúðurin var ung og fríð og þótti hinn bezti
kvenkostur. Pegar leið á veizluna, heyrðu menn, að komið var á
gluggann í veizlustofunni, og kveðin þessi vísa;
»Kosta átti eg kirnum, tii manns var eg ætluð
reisa átti eg bú; eins og þú.c
Menn ætla að þessi vísa hafi verið kveðin til brúðarinnar, og
að systir hennar hafi kveðið hana; því móðir hennar hafði borið
hatia út. — Mér hefir altaf fundist þessi saga átakanleg: — rödd
utan úr myrkrinu — mitt í gleðiglaumnum, rödd frá þeim, sem
kastað var út á hjarnið. Rödd frá systurinni, sem rænd var rétti
lífsins, mannréttinum, kvenréttinum: »Kosta átti eg kirnum.« —
Pað er andvarp mannsefnisins, sem ekki varð að manni, hæfileik-
anna, sem heftir voru, neistans, sem ekki varð að björtu báli.
Og mér finst sögurnar um útburðina, sem hrekjast um allan
aldur á sömu stöðvum, útburðina, sem skríða á öðru hnénu og
öðrum olnboganum, með krosslagðar hendur og fætur, og villa
vegfarandann með veini sínu — mér finst þær svo ömurlegar, af
því þær eru svo sannar — ef ekki í sinni bókstaflegu merkingu,
þá eftir andanum. Pví það er margur útburðurinn í heiminum, ef
að er gáð. Eg á ekki við börnin, sem mæður bera út og fyrir-
fara — ég á við öli þau börn, sem sett eru á hjarnið og lifa
hálfu lífi alla æfi; ég á við börnin, sem fátæktin og mentunar-
leysið neyðir til að skriða á olnboganum og hnénu með kross-
lagðar hendur og fætur, af því þeim hefir ekki verið kent að
ganga eins og manninum er áskapað, ganga bein og bera höfuðið
hátt og nota rétt hug og hendur. Eg á við alla þá menn, sem
sakir ills uppeidis verða aldrei nema hálfir menn, og verða að
ráfa á villigötum, og leiða stundum saklausa menn í tortímingu,
þegar verst viðrar. Af slíkum mönnum er margt í hverju landi,
mannsefnum, sem aldrei verða að manni, fyrir ræktarleysi þeirra,
sem betur mega. Hver, sem gengur um fátækustu götur erlendra
stórborga, sér líka útburði í hverju spori; og hávaðinn af þeim