Eimreiðin - 01.05.1916, Blaðsíða 72

148
við hina æðri skóla á Norðurlöndum. Vér hefðum þó kosið, að höf.
hefði eigi tekið þánn ósið upp eftir hinum norrænu kenslubókum, að
sleppa vísindanöfnunum' latnesku; þau eru einmitt alveg ómissandi í
íslenzkri kenslubók, sem um leið á að vera handbók fyrir alþýðu og
utanskóla-nemendur. Vísindanöfnin eru eins um allan heim, en hin ís-
lenzku nöfn þekkir enginn fyrir utan fjörusteina íslands; vísindanöfnin
gera þeim, sem lengra vilja komast, hægra fyrir að átta sig í útlend-
um vísindaritum, en það er engin þörf á að skylda skólanemendur til
að læra nöfnin, fremur en þeir vilja. og »þau éta ekki mat«, þó þau
væru prentuð milli sviga Efnið í dýrafræðinni er eðlilega margbrotið,
og getum vér hér ekki skýrt frá því nánar, en vísum til sjálfrar bók-
arinnar. Aftan við er ágrip af líkamsfræði og heilsufræði mannsins.
þó bókin sé kölluð kenslubók, þá er hún þó meðfram alþýðubók, og
svo skýrt og liðlega samin, að hver og einn getur notað hana, sem
eitthvað vill kynna sér dýralíf landsins. Myndirnar eru líka mjög
skýrandi; þær eru fjöldamargar og flestar mjög góðar. Bók þessi er
merkisbók í sinni röð og að ýmsu leyti nýjung í bókmentum vorum;
það er því eðlilegt, að hennar er hvergi getið i blöðum eða tímarit-
um; útgefendur þeirra hafa sjaldan fyrir því, að nefna bækur, sem
eru til einhverrar frambúðar eða verulegrar nytsemdar.
Þ. Th.
STEINGRÍMUR MATTHÍASSON: HEILSUFRÆÐI. Alþýðu-
bók og skólabók. Með 120 myndum. Akureyri 1914.
Bók þessi er í tveimur meginköflum, og er hinn fyrri (bls. 3—
126) um mannslíkamann og bygging hans, en hinn síðari (bls.
127 — 251) um heilsutjón og heilsuverndun eða hin eiginlega
heilsufræði. Er þar, eins og rærri má geta, mikill fróðleikur saman
kominn, sem hverjum manni er nauðsynlegt að hafa einhverja nasa-
sjón af, og því betur sem hún er meiri. Heilsan er dýrmætasta
hnossið, sem til er í heiminum, og fyrsta skilyrðið til að vernda þann
dýrgrip, er að þekkja líkama sinn og hvað honum er holt og óholt.
þær bækur, sem um þetta fræða, eru því sannir kjörgripir, séu þær
svo úr garði gerðar, að þær geti orðið nothæfar allri alþýðu manna,
ekki sízt æskulýðnum, sem enn er á því skeiði, að hann getur fært
sér kenningar þeirra í nyt.
En hve nýtar slfkar bækur reynast, veltur mjög á því, hvernig
þær eru ritaðar. Því ekki er nóg, að þær séu villulausar og ritaðar
af fullri þekkingu. í’ær geta reynst jafnónýtar öllum þorra manna
fyrir því. Hitt skiftir mestu, að framsetningin sé svo alþýðleg, að
þær séu auðskildar hverjum manni. Og einmitt þá kosti hefir þessi
bók. Hún er bæði svo ljóst og lipurt rituð og myndirnar, sem inn í
hana er fléttað til skilningsauka, svo vel valdar og ágætar, að engum
er ofætlun, að hafa hennar full not. Auk þess er í henni jafnan svo
blessunarlega tekið sérstakt tillit til íslenzkra staðhátta, að hún er í
því efni flestum íslenzkum fræðibókum fremri. Hún er því í einu
orði sagt ágætis bók, og í fylsta skilningi alþýðubók. En sem skóla-
bók er hún helzti löng, því fæstum kennurum er treystandi til, að