Eimreiðin - 01.09.1921, Side 77

eimheiðin] ATHUGASEMDIR UM KRISTNITÖKUNA 333
vegna trúar sinnar, en það er enginn vafi, að sú ástæðan
hefir langt frá því verið sú eina, eða sú algengasta. — Svo
er það eitt enn, sem gerir þessa skcðun vafasama, en það
er, að um leið og ætla verður, að stjórnvitskan hafi öllu
ráðið hjá heiðnu goðunum, þá verður að ætla, að stjórn-
vitska hafi alls ekki komist að hjá nýju höfðingjunum
kristnu, er þeir börðust af alefli fyrir trúarskiftunum. Því
að ef vald þeirra og mannaforráð hafa aðallega bygst á
þeim, sem stukku brott frá hinum vegna trúarinnar, eins
og Ólsen heldur, þá hefðu þeir verið að steypa undan
sjálfum sér með þessu, en það var ólíklegt um þessa menn,
sem voru svo framgjarnir, að þeir tóku sér völd gegn
stjórnskipun landsins. Því meiri ástæða sem það hefði
verið fyrir hina heiðnu goða að óska trúarskiftanna af
þessum sökum, því minni varð hún fyrir nýju goðana.
Hér snýst því í rauninni alt öfugt, ef stjórnmálin eru að-
alatriðið, og sennilegast, að stjórnmálaástæðan hafi verið
miklu minni en Ólsen vill vera láta. Gömlu goðarnir voru
að vísu flestir heiðnir, en þó nokkrir kristnir, og þeir
nýju hafa vafalaust verið hvorttveggja jöfnum höndum, svo
að því fer fjarri að stjórnmálin og trúardeilan gætu fylgst
svo mjög að, er flokkum skifti.
Eg get því ekki fallist á, að með þessu sé gátan ráðin.
Að visu er enginn vafi á því, að Olsen hefir bent hér á
merkilegt og athugunarvert atriði í þessu máli, en það
verður ekki talið jafn einhlítt og hann gerir.
Aðrir, sem eg hefi séð eitthvað eftir um þetta efni, leggja
ekkert verulegt til málanna, hvorki hinir eldri, né heldur
þeir, sem síðan hafa ritað. Skoðun Ólsens sýnist hafa náð
festu hjá þeim, sem á eftir honum rituðu, og skoðanirnar
verið bræddar saman.
Höfuðagnúinn á þessu er sá, að skýringarinnar er leitað
í samkomulagi, er orðið hafi milli fiokkanna á alþingi,
árið 1000. Heiðni flokkurinn fær þá ívilnun, að kristni
flokkurinn tekur aftur úrsögn sina, en kristni fiokkurinn
fær aftur á móti þá höfuð ívilnun, að allir gerast kristnir.
En hvaða samkomulag er þetta? Alls ekkert, þegar að er
gáð. t*að er beinn sigur kristna flokksins. Heiðni flokkur-