Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1982, Side 23

arfélags Norðurlands árið 1903, mun hafa orðið breyting til
nýrri viðhorfa því að félagið hóf fljótlega útvegun ýmissa
verkfæra og hafði það hlutverk á starfsskránni til ársins 1923.
Ég man svo langt aftur í tímann, að enn voru til bæði páll og
reka af gamla skólanum á stöku bæ, og það sagði mér þá
Sigurjón Alexandersson, afi minn, að víst væru nýju verk-
færin gjörólík til afkasta, en með gömlu og frumstæðu verk-
færunum hafi furðu gengt hve vel lagvirkum mönnum hafi
unnist. Veit ég ekki hvort hann hefur miðað við eigin afköst,
en samstarfsmenn hans frá liðnum árum töldu hann verið
hafa tveggja manna maka við ræktunarstörf og vegghleðslur.
Afi sýndi mér hvernig skóflur höfðu verið notaðar til þess að
rista þökur, en ljáir voru einnig til þess hafðir. Þegar farið var
að rista ofanaf með undirristuspaða þótti ný öld risin í
verkahring ræktandans. Hvaðan spaðinn er fyrst kominn er
spurning, en frumrót hans og útbreiðslu á víðum vettvangi
átti án efa Ólafsdalsskólinn. Torfi Bjarnason, skólastjóri þar,
var þeirra tíma forystumaður um smíði tækja til bústarfa og
verkmenningar við sveitastörf.
Rcektunartœkin.
Handverkfærin, sem á síðustu öld voru notuð til heimilisþarfa
yfirleitt, voru gerð af handverksmönnum sveitanna fyrst og
fremst, því að af litlum efnum var almennt að taka til kaupa á
erlendum tækjabúnaði. Því var það að skólinn í Ólafsdal og
nemendur þaðan höfðu virkilega forystu um val og notkun
betri búnaðar en fyrr gerðist. Þegar er getið um undirristu-
spaðann, en Ólafsdalsplógurinn hlaut líka sína frægð, að ekki
sé talað um „skosku ljáina“ sem allsráðandi urðu um áratugi,
en auðvitað notaðir til annarra starfa en eru á dagskrá þegar
svarfdælsk ræktun er til umræðu. Af handverkfærum er eðli-
legt að telja fyrst fyrirskurðarhnífinn, sem notaður var til
að afmarka þökustærðina hverju sinni. í mínu minni voru
stundum notaðir grasljáir, sem vafðir voru umbúðum frá þjói
til miðs blaðs fram, en fremri hlutinn var hinn virki þegar
rista skyldi fyrir.
Miklu handhægari til þeirra þarfa mátti telja hinn eigin-
25