Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1982, Page 94

margar grasa-tegundir; en ecki eiga þær nálægt skyllt við hinar, er vaxa í fiallahlídum,
dala-mynni og umhverfis fialla-rætur, er teliaz meigu á meðal alldina, þótt minni séu,
enn sumar, er á láglendi gróa. 7) Skógar-runnar. I skógar-runnum er eigi at
ætla til fódurs; en til beitar eru þær gras tegundir, sem þar vaxa, holiar næztum því
hverri sképnu. 8) Ætla eg gillda megi þat sama um gras-tegundir þær, er vaxa í skógunum,
þó með þeim mun, at hinar eru þessum ávallt kröptugri. 9) Beiti-hagar, edr
útbeita-lönd. Grasa-tegundum þeim, sem í útbeita-löndum gróa, er misjafnt farit,
þar sumar af þeim eru helldr þurrar náttúru, og einkum, sé landit hátt, eda liggi at
jafnadi ámóti sólu. 10) Tradar-jörd. I kríngum tradir, við þiódbrautir og bæi,
vex at sönnu gras mikit; en fáum sképnum finnz til flidru, ámedan hún er græn. Og
loksins II) Slægiu-lönd. Pesskonar umgerdtir vellir, er Danir kalla Venge,
eiga náskyllt við túnin úti á Islandi, jafnvel þótt þessi séu tödd, en Vengin í Danmörk
eigi. Gras-tegundir þær, er vaxa á túnunum, géta eigi annat enn verit megnbetri hinum
utangards; þó er sinn háttr at hverium.
§•7.
Nú vil eg hverfa fram um aptr, og gæta fremur at §. 3. í hverium lofat var frekari skýrslu
um ýmsar gras-tegundir, er vaxa á Islandi. At giöra svo glöggvann greinarmun á allzkonar
jurtum, at eingar rugliz med ödrum, veitir stundum nógu torvellt jafnvel fyrir lærda menn,
og hit sama er at segia um grasa-tegundir, mosa, þáng, og svo framv. Kémr þetta hellzt
at því, at svo miótt er mundángshófit, edr at sum grös eru hvert ödru svo lík, at varla
má grein á giöra med berum augum (nudis edr non armatis oculis)3. Fyrir þá sök er
almúga bágt at skynia þetta, og allt eins ödrum, at veita honum lid í þessu, jafnvel þótt
allir viti, at í búmennzkunni er mikill munr til dæmis á festuca ovina4 5 og phalaris phleoi-
des°, ásamt þaraf fliótanda ábata. Þessi þeckíng, svo nytsamleg sem hún er bædi hærri
og lægri stéttar mönnum, gétr eingum frama nád, nema Vísdómr þessi ásamt ödru væri
kéndr í skólunum, svo hann þadan kynni at útbreidaz, sérleidis með Prestunum, um
ýmsar landsins álfur.
Amedal gras-tegunda þeirra, er menn vita at vaxi úti á Islandi, þótt vera kunni fleiri,
tel eg fyrst Anthoxanthum odoratum6. (Diandria digynia. Þat er gras með tveimr mönnum
og tveimur konum. Siá fremr um þenna lærdóm, vidvíkiandi grasa og jurta Hjóna-bands-
3) Bcr cða óbúinn augum c.t.v. glcraugum cða stækkunarglcri.
4) Sauðvingull, cn líklcga cr átt við túnvingul (Fcstuca rubra) því F. ovina
cr ckki hcrlcndis.
5) Einhvcr Phalaris-tcgund (fuglarcyr), vcx ckki hcr á landi.
6) Ilmrcyr.
96