Atlanten - 01.01.1915, Page 246
— 247 —
benhavn; det var netop det, der var det uhensigtsmæssigste af alt.
Under al denne kamp var der aldrig en røst, der hævede sig for
adskillelse, det var dengang et nkendt begreb.
Så oprandt den nye tid, da Venstre hertillands afløste
Hojre 1901. Dette systemskifte medførte også et system-
skifte for Island — den gamle teori om, at det var absolut nød-
vendigt, at den islandske minister var bosat i København, ramlede
straks sammen. Teorier kan være godt, men de er vel, som prin-
cipperne, skabte for at gå til grunde, når lejligheden er der; ulyk-
ken er blot den, at lejligheden undertiden lader for længe vænte
på sig, og således havde det været her.
1902—3 blev den ændring i forfatningsloven vedtagen, at der
i Reykjavik skulde være en residerende minister,
der, således som Kristian IX noget senere erklærede, ikke skulde
være afhængig af et dansk ministerskifte -— et såre vigtigt punkt
m. h. t. erkendelsen af landets relative selvstændighed. 1904 blev
den nye tilstand etableret.
At dette har været til held for landet er uomtvisteligt. Nu
var initiativet indenfor landet selv. Enhver, der ved, hvad der er
sket af fremskridt i disse 10 år, og kan sammenligne tilstanden
med de 20—30 år forud, vil bedst kunne forklare forskellen. T e-
legrafforbindelsen var den første udmærkede frugt af
forandringen, for ikke at tale om forbedringer af enhver art og på
de forskelligste områder i selve landet. Det vilde føre for vidt at
dvæle herved.
Den nye tilstand har vist, hvilke uanede kræfter landet har,
og hvilken ævne til fremskridt det besidder.
De gjorte fremskridt godtgor tilfulde, hvor rigtigt det var, at
forfatningsændringen skete.
Nu er det min private — sikkert også mange andres — me-
ning, at landet uhindret kan gore alle de fremskridt, som det i
ojeblikket trænger til og kan. Jeg sigter her særlig til indre
økonomiske områder og — udadtil — til handels-
forbindelser. Ingen lægger Islænderne et halmstrå ivejen
m. h. t. alt dette. Jeg tror heller ikke, det kan siges, at det at mi-
nisteren er bosat i Reykjavik har haft nogen uheldige følger for
nogen af parterne.
Hvad var der da ivejen?, vil man sporge.
Jeg vender tilbage til forfatningen af 1903. Fra dansk side
forlangtes det dengang, at en bestemmelse om, at den islandske