Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1946, Blaðsíða 64

64
LÁRUS SIGURBJÖRNSSON
Halldórsson skólameistara á Hólum. Ekkert af þessu verður rakið til leikræns upphafs,
þó skylt eigi að formi við leikrit. Hins vegar er þá líka sleppt Skraparotsprédikun og
Messulátum á Leirgerðarmessu og öðru því líku, sem er sannanlega af leikrænum stofni,
en að formi til næsta fjarlægt hugmyndum vorum um leikrit.
Það kann að gegna ósamræmis í því, að ég hef ekki tekið með í skrána ýmsa íslenzka
samtalsþætti, þá, sem taldir voru og að auki t. d. úr Atla Björns í Sauðlauksdal, lands-
Belial. Mynd úr þýzkum leik jrá 16. öld.
uppfræðingarritum Magnúsar Stephensens og Armanni á Alþingi, en tekið upp í skrána
þýdda samtalsþætti eftir Platon, Lukíanos og Erasmus frá Rotterdam, og eru þó síðari
þættirnir engu frekar af leikrænum stofni. Eg hef litið svo til latnesku þáttanna, að þeir
hafi ekki einasta verið til fyrirmyndar uin ritun fyrstu og merkustu íslenzku samtalsþátt-
anna, heldur hafi þýðing þeirra ýtt undir ritun leikrænna samtala, og þess vegna verj-
andi að hafa þá í skránni. Þetta kemur skemmtilega fram hjá Sigurði Péturssyni. Faðir
hans, Pétur sýslumaður Þorsteinsson, fær honum ungum í hendur (1771) uppskrift
af einum samtalsþætti eftir Erasmus frá Rotterdam og þýðingu sína á þættinum, en
Sigurður glímir síðan við að þýða fjóra aðra samtalsþætti eftir Erasmus (Hdr.: Lbs.
1247, 8vo). Er þetta fyrsta samtalsviðfangsefni leikritaskálds, sem síðar varð. — Þess
má líka geta, að samtalsþættir Platons í þýðingum eru t. d. teknir upp í skrá eins og
Svensk dramatisk Litteratur 1840—1913 eflir G. Wingren, sem ég hef haft við höndina.
Raunar er þar sleppt Varnarræðu Sókratesar, sem vissulega er ekki í samræðuformi, en
ég tímdi ekki að skera af seilina og tók hana með samtalsþáttum höfundarins.