Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Side 183

PÉTUR GAUTUR
183
eintak af honum sjálfur og handritið sennilega týnt. Hann fékk því Pál Eggert Ólason
til að skrifa leikritið allt upp fyrir sig eftir prentuðu eintaki hér í Reykjavík. Hefur
það líklega verið um þær mundir. sem Einar hafði útgáfu Hranna í takinu. En ekkert
varð að sinni úr endurprentun Péturs Gauts. — Vorið 1921 leysti Einar svo upp
heimili sitt, sem staðið hafði í Kaupmannahöfn síðustu 4 árin, fór til Islands til að
vera viðstaddur konungskomuna, þar sem flutl voru kvæði hans til Kristjáns X., en
hélt síðan áfram til Vesturheims í boði íslendinga í Winnipeg. Meðan hann var vestra,
voru Vogar prentaðir hér heima. Um haustið stofnaði hann að nýju heimili í Reykja-
vík og hélt þar kyrru fyrir árlangt um sinn.
Einar tók það sárt, hve þýðing hans af Pétri Gaut var fáum kunn, því að bæði hafði
hann hinar mestu mætur á skáldverkinu sjálfu og var einkar annt um þýðingu sína,
sem vonlegt var. Með henni hafði honum vissulega tekizt — eins og hann hafði ætlað
sér — að þoka íslenzkri lungu fram á veg sem menningarmáli, hafði „treyst á hæfi-
leika“ hennar „til þess að vera lifandi þjóðmál. jafnhliða öðrum málum heimsins.
fært í allan sjó og fallið til þess að taka ölluin þeim framförum vaxandi menningar,
sem nútíminn heimtar og veitir“.] Einar hafði hér þreytt slík fangbrögð við hinn
rammeflda skáldjöfur annars vegar og þanþol íslenzkrar tungu hins vegar og lagt þar
fram svo mikið af sjálfum sér, að hann gat ekki unað því til lengdar, að það starf sitt
væri falið öllum þorra manna. Og útgáfa slikra rita horfði nú allt annan veg við en
verið hafði um aldamót. Einnig var fé nú mjög gengið af Einari, svo að honum var
full þörf nýrrar tekjuöflunar. Hann samdi því um 2. útgáfu Péturs Gauts við Sigurð
Kristjánsson, sem verið hafði kostnaðarmaður að öllum ljóðabókum hans nema hinni
fyrstu — og var hættur útgáfustarfsemi, þegar síðasta bók hans var prentuð (Hvamm-
ar 1930). Hefur Sigurður sagt mér, að Einari hafi auðsjáanlega þótt mjög vænt um
það, þegar prentun var ráðin á Pétri Gaut. En það hefur verið þegar eftir komuna frá
Vesturheimi haustið 1921, sem Einar tók að búa hana úr garði. Vera má, að hann hafi
fyrr — eða um það leyti, sem hann aflaði sér eftirritsins — tekið að endurbæta þýð-
inguna. Víst er um það, að uppskrift Páls Eggerts Ólasonar lagði hann fram til prent-
unarinnar, en hafði þá gert á henni ýmsar breytingar við þýðingu sína og steypt byrj-
unina algjörlega upp að nýju. Enn vék hann sumu við, meðan verkið var í prentun. En
prófarkir lásu Einar sjálfur og Pétur Sigurðsson, núverandi háskólaritari. Hann segir
mér, að Einar hafi ætlað sér að semja skýringar við Pétur Gaut — og einnig við Fer-
hendur Tjaldarans (Rubáiyátl eftir Ómar Kliáyám, sem Einar þýddi og birti í Vogum
(sbr. þar athugasemd í bókarlok). En hvorugu kom hann fram. Nokkrar almennar
skýringar eru þó í eftirmála við Pétur Gaut, sem dagsettur er 21. janúar 1922,- En
1) Formáli þýðingarinnar 1901.
2) Það er undarleg tilviljun, að daginn áður en dagsettur er eftirmálinn að Pétri Gaut 1922 and-
aðist Pétur ráðherra Jónsson frá Gautlöndum, en hann var oftast kallaður Pétur Gauti, og í h'kingu
við það nafn hafði Einar á sínum tíma sniðið heiti Péturs (Jónssonar) Gauts. En svo háttvís hafði
hann verið, að hann skrifaði Pétri á Gautlöndum, áður en hann gaf fyrst út þýðingu sína, og hað
leyfis til nafnlíkingarinnar, og var það fúslega veitt.