Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Síða 114
ÓLAFUR M. ÓLAFSSON
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
FORMÁLI OG TEXTAR
Ef nokkurt kvæði er heilsteypt í Konungsbók Sæmundar-Eddu, þá er það Völnspá.
Um það vitnar efni, efnisskipun og hvert einstakt orð. I kvæðið virðist hvorki vanta
stafkrók né heldur neinu vera ofaukið, ef frá eru talin smávægileg - og bersýnileg -
pennaglöp. Að þessari niðurstöðu komst ég í grein, sem nefnist „Völuspá Konungs-
bókar“ og birtist í Árbók Landsbókasafns 1965.* En Völuspá er til í annarri gerð,
Hauksbókargerð. í þessari grein mun leitazt við að bera saman hinar tvær gerðir
Völuspár, Konungsbókargerð (K) og Hauksbókargerð (H).
Völuspá Konungsbókar er tvímælalaust eldri gerð kvæðisins, að mínu viti frum-
gerð Völuspár. Frávik Völuspár Hauksbókar frá eldra kvæðinu virðast vera gerð
vísvitandi í ákveðnum tilgangi. Trúa mín er sú, að Hauksbókargerð sé endurskoð-
uð Völuspá Konungsbókar. í þeirri trú hef ég leyft mér að kalla þessar hugleiðingar
„Endurskoðun Völuspár“. Að öllum líkindum hefur einn og sami maðurinn unnið
að flestum, ef ekki öllum breytingum kvæðisins. Til aðgreiningar frá höfundi
Völuspár (HV) verður hann hér kallaður endurskoðandi Völuspár (E).
Gerðir Völuspár, K og H, skulu nú bornar saman vísu fyrir vísu. Fylgt verður
vísnaröð K. Texti K er hinn sami og í grein minni „Völuspá Konungsbókar“ að
öðru leyti en því, að nú eru 1. og 37. vísa lesnar stranglega eftir handriti. Þá er
nokkrum orðmyndum í öðrum vísum breytt frá því, sem var í fyrri grein, flestum
til frekara samræmis við handrit. Frávik H frá K - önnur en eyður - verða auðkennd
með skáletri. Þetta á þó ekki við um mismun dvergatala (11. og 12., 13. og 15. v.),
sem er þannig vaxinn, að breytt letur eitt getur trauðla orðið til glöggvunar. Til
þess að takmarka leturbreytingar við efnisleg frávik og annan orðamun og allur
samanburður verði sem ljósastur er nokkrum orðmyndum Hauksbókar breytt til
samræmis við orðmyndir Konungsbókar.
Frávik texta H hér frá handriti - önnur en þau, að stafsetning er samræmd, - eru
þessi helzt:
* Eins og var um þá grein, hafa þeir Magnús Finnbogason mag. art. og dr. Finnbogi Guðmundsson
lesið þessa síðari grein rnína í handriti, og kann ég þeim enn sem fyrr beztu þakkir fyrir ýmsar
góðar bendingar.