Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Side 143

ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
Í39
öflug „sveit“ (Sjá Sejd, s. st.), úr því að blótgyðjan mikla kallar víg Gullveigar
folkvíg fyrst í heimi (K 21 — H 26). Vanastyrjöldina kallar sama gyðja enn folk-
víg fyrst í heimi (K 24), og verður það ekki misskilið: Vanastyrjöldin er annað folk-
víg frá upphafi vega. Þar, sem síðari styrjaldarinnar er getið (K 24), breytir E
fyrst í fyrr (H 29). Orðin fyrr í heimi þýða - öll saman - nánast: áður fyrr. Þann-
ig rýmkar E um tímann og gefur - að því er virðist - í skyn, að róstusamara hafi
verið í árdaga en K greinir, þ. e. a. s. að Vanastyrjöldin þurfi ekki að vera önnur í
röðinni.
Þegar æsir kanna, liverir hefði loft allt lœvi blandit eða ætt jgtuns Oðs mey gefna
(K 25), vita þeir vel, að enginn einn á sökina. Vandræði Jæirra eru örlög. E breytir
hverir í hverr (H 21). Ekki fer á milli mála, að höfðað er til Loka - og hlutur jötna í
óförum ása gerður meiri en efni standa til.
I K 50 er harmr Hlínar í beinum tengslum við Óðin og fall hans: Þá es ... .
E hefur sennilega fundizt, að farið hafi fé betra, því að hann sker á þessi tengsl með
því að breyta es í en (H 45).
Eftir ragnarök lætur E æsi hittast ,,í íðavelli“ (H 52), þótt HV noti forsetninguna
á (K 56). Sbr.: „Tak grísinn, es hér er í velli skamt frá oss“ (úr Heilagra manna
sögum. Sjá Fritzner: í 1.).
ÁRÁS GULLVEIGAR
Mörg kvennanöfn, sem beygjast eftir ö-stofnum, eins og t. d. Rannveig, enduðu
þegar að fornu á -u í þolfalli og þágufalli. En þolfallsendingin er ekki upprunaleg,
heldur til komin fyrir áhrif frá þágufalli. Þess vegna gætir hennar ekki alltaf í slíkum
nöfnum. Meðal undantekninga er Gullveig í K 21. Ef til vill á þessi orðmynd að ein-
hverju leyti rætur að rekja til þess, að HV mun hafa búið nafnið til sjálfur og væntan-
lega verið efst í huga merking orðsins veig (nú veigur) : styrkur, máttur, en kvenkyns-
orðið veig beygðist að fornu sem nú.
Engum gelur dulizt, að Gullveig (K 21) er andlag sagnorðsins studdu, sem er
frumlagslaust og hliðstætt sögninni brenndu í 6. og 7. vísuorði. Ofur líklegt er, að E
hefði breytt Gullveig (3. vo.) í „Gullveig«“ - eins og aðrir, - einkum þar sem vísu-
orðið er þríkvætt, hefði honum ekki þótt annað henta betur. Hann breytir umsögninni
studdu - þrátt fyrir hliðstæður hennar - í eintölu og gerir þannig Gullveig að frum-
lagi: Gullveig geirum studdi (H 26). Um leið verður orðtakið geirum studdi andlags-
laust og annarlegt. En einmitt það ber vitni um röskun E. Til samanburðar má benda á
breytingu hans í H 48, þar sem hann sviptir sagnorðið drepr andlagi sínu (Sbr.:
Drepr hann . . . , K 52.). Ef til vill hefur E breytt í skjóli sagnorðsins vega, sem
þýðir sama og styðja geirum og er oft notað sjálfstætt í fornum kvæðum, t. d. í Völu-
spá Konungsbókar: Sá nam Oðins sonr einruettr vega (K 33), og Völuspá Hauks-
bókar: Þórr einn þar vá þrunginn móði (H 22).
Með breytingu sinni á K 21 gerir E Gullveigu að árásarmanni (H 26), sem æsir