Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Síða 144

140
ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
hyggjast kenna betri siði: ok í hgll Hgars hána brenndu o. s. frv. E tekur m. ö. o.
frumkvæðið úr höndum ása og fær það í hendur seiðkonu, sem hann etur á ginnheilög
goð - þeim til meiri vansa en efni stóðu til.
GUÐLAST
Hvergi játar HV ásatrú skorinorðar en þar, sem hann kallar arftaka hinna gömlu
goða valtíva (K 58). Með þessu eina orði lýsir hann yfir því, að æsir verði herguðir
eftir ragnarök sem áður. Bgls mun alls batna að vísu, en karlmennska vera áfram í
fullu gildi, ef á skyldi reyna.
Hafi E nokkurs staðar orðið á guðlast í breytingum sínum á hinu helga kvæði, þá
er það, þegar hann hreytir valtívum í „veZZtíva“ (H 54). Vell- getur aðeins þýtt gull
og velltívar ekkert annað en gullguðir. Þannig líkir hinn skriftlærði maður heiðnum
goðum við gullkálfinn fræga (í Annarri bók Móse, 32. kap.) og niðja hans í Betel og
Dan (Fyrri bók konunganna, 12. kap.).
ÓDÆMI
Hegning vondra manna í Völuspá er óhugnanleg. í K 37 nefnir völvan helztu glæpa-
menn, sem fá sín ofurgjöld í víti Nástrandar. Fremstir í flokki eru þeir, sem sverja
rangan eið, þá morðvargar. Hinir þriðju í röðinni eru menn, sem glepja annarra
manna konur. - Furðuleg er sú breyting, þar sem E breytir e-yrarúnu í eyrna rúna (H
35). Ekki þarf að velta vöngum yfir því, hvað hér hafi gerzt: E breytir konu í karl,
unnustu eða eiginkonu í elskhuga.
TORSKILDU MÁLl BREYTT
Torskilið mál í dróttkvæðum og Eddukvæðum hefur alla tíð verið vandamál á
Islandi. Og taka má dýpra í árinni: Svo var einnig í Noregi, áður en Island varð aðal-
land skáldskapar á „danska tungu“. Sú trú, að flókið skáldskaparmál hafi verið for-
feðrunum auðveldara viðfangs en oss nútímamönnum, er reginmisskilningur. Hinum
klassisku dróttkvæðum má líkja við hnotarskurn, sem þarf að brjóta til þess að ná
kjarnanum. Þetta á einnig við um margt í máli Eddukvæða. Hinn forna kveðskap
hefur alltaf þurft að brjóta til mergjar að meira eða minna leyti. En það er - því
miður - hægara sagt en gert. Þegar vandinn verður síðari tíma fræðimönnum óleysan-
legur, er gjarna gripið til þrenns konar ráða: 1) textabreytinga, 2) málfræðilegra
sjónhverfinga eða 3) yfirlýsinga um, að eitt eða annað verði aldrei að eilífu skýrt.
Endurskoðandi Völuspár beitti ráðum samtíðar sinnar, þ. e. 1) því ráði, sem nefnt var
fyrst og teljast verður í senn sígilt og ógilt, 2) orti upp, 3) bætti við eða 4) sleppti.