Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1967, Page 159

ENDURSKOÐUN VÖLUSPÁR
155
vo.), breytti henni m. ö. o. í þágufall: þeim (H 14). En kenningin Ijóna kindir getur
ekkert þýtt nema menn, sem breytingarnar dróttwi (K 9) í dróttir (H 9) - ásamt
breytingum 5. vísuorðs K 9 (H 9) — og dverga (K 12) í rekka (H 12) eiga sýnilega
rætur að rekja til.
Á rgkstólum ráðgast goðin um það, hverir dvergar skyldi skepja dróttir (H 9).
Samkvæmt því eru dvergar engir nýgræðingar, þegar hér er kcmið sögu. Þvert á móti
er gert ráð fyrir, að hagleikur þeirra sé gamalkunnur. En heldur er það annarlegt
svo snemma í árdaga, að efnið í „dróttir“ er öðrum þræði blóðugl brim (H 9), þ. e.
sjórinn, meÖan hann var enn rauÖur af blóði Ymis. - Að líkindum á Blámr (H 9) að
tákna Ægi eða „bláfold“ (GSúrs. 20), og væru þá Bláms leggir hliðstæða kenningar-
innar fjarðleggr: steinn (Vell. 1). - Breytingar á 7. og 8. vísuoröi K 9 (H 9) munu
fyrst og fremst vera afleiðing af breytingagirni E,þeirri sem áður var nefnd (145. bls.).
Mótsognir (K 10), þ. e. sá, er sýgur á móti og vekur þannig manlíkun til lífsins
með kossi, mun a. m. k. öðrum þræði eiga rætur að rekja til alkunnrar goðasögu:
„Ok enn mælti Ægir: Hvaðan af hefir hafizk sú íþrótt, er þér kallið skáldskap? Bragi
svarar: Þat váru upphgf til þess, at goöin hgfðu ósætt við þat fólk, er Vanir heita.
En þeir lpgðu með sér friðstefnu ok settu grið á þá lund, at þeir gengu hvárirtveggju
til eins kers ok spýttu í hráka sínum. En at skilnaði þá tóku goðin ok vildu eigi
láta týnask þat griðamark ok skppuðu þar ór mann. Sá heitir Kvasir“ (Sn.-E.).
Ekkert er þó líklegra en hinn kaþólski friðarkoss (osculum pacis) sé önnur undir-
rótin, en hans er víða minnzt í fornum guðfræðiritum og öðrum kirkjulegum bók-
menntum íslenzkum. Samt hefur hlutverk dfóísognis leynzt fyrir E, sem breytir nafni
hans í Móðsogni (H 10).
Ugglaust má telja, að E hafi lesið mannlík í samræmi við dróttir (H 9) og rekka (H
12): Þeir of gprðu mgrg mannlík án dverga í jgrðu sem Durinn sagði (H 10). Af
þessum orðum má ráða, að þeir MóÖsognir og Durinn hafi gert mannslíkami á
eigin spýtur, þ. e. án aðstoðar hinna dverghögu vætta í jörðu, enda kemur það heim
við ákvörðun ása um, hverir dvergar skyldi skepja dróttir (H 9). Dvergmennin eru
talin í H 11, 12 og líklega einnig í H 13 (Sbr. mgrg mannlík, H 10.). Að vísu er niöur-
lag H 12 (K 12) augljós endir nafnaþulu, en það er eins og E vilji ógilda þessi skil
milli H 12 og 13 (K 12 og 13) með því að krækja saman H 11 og 13. Það gerir hann
með því að skjóta inn í báðar þessar vísur frá sjálfum sér tveimur samhljóöa vísu-
orðum, hinu 5. og 6. í báðum vísunum:
Nár ok Náinn,
Nípingr, Dáinn.
í öðru lagi verður H 14, — eftir að E sleit þá vísu úr lengslum við vísuna á undan (Sbr.
K 13 og 14.), - að eins konar formála fyrir H 15, eins og H 10 (K 10) er kynning á
dvergum þeim, sem eru taldir í H 11-13 (K 11-12). Eftir H 13 er líka mál telja Ijóna
kindum dverga í Dvalins liði til Lofars (H 14), þ. e. a. s. tími til þess kominn að
rekja fyrir ,,mönnum“, þeim es sóttu „stein frá steini“ til Jgruvalla (H 14), ættir