Réttur - 01.02.1917, Blaðsíða 106

108
Réttur
Mills og A. Russel Wallace, að þjóðfélagið hafi algert
eignarhald á jörðinni, fái alla leiguna og innleysi lóðir
og jarðir, sem eru eign einstakra manna, greiði þeim
verð jarða sinna — höfuðstólinn — eftir mati nú þegar
eða með ákveðnum afborgunum á löngum tíma. — Aðrir
aðhyllast einungis verðhækkunarskatt, að minsta kosti
fyrst um sinn; vilja tryggja þjóðinni skerf af þeirri verð-
hækkun landsins í framtíðinni, sem kemur fram og skap-
ast, án tilverknaðar jarðeigenda. En það er nokkuð ann-
ars eðlis og nær eigi þeim tilgangi, að skifta réttlátlega
þjóðar- og einstaklingsarði.
— — Eg hygg að úrlausn og tillögur Henry Georges
fari næst réttri stefnu í þessu máli, og skattakerfi hans
tel eg bæði hagfelt og fábrotið. Franikvæmd þess kostar
mjög lítil umsvif og er að öllu leyti áhættulaus fyrir þjóð-
skipulagið, ef hægt er byrjað. Eg hefi áður skýrt frá
helztu atriðum kenninga háns, en vil aðeins glöggva
það betur nú, að umráðarétti einstaklingsins til jarðar-
innar verður ekkert raskað — þvert á móti; ábúðarrétt-
urinn verður trygður einstaklingnum miklu betur en nú
er unt, eftir gildandi ráðstöfunum löggjafarvaldsins, og
erfðaábúð trygð niðjum hans. Og eignarréttur manna
verður alls eigi skertur að öðru leyti en því, sém nemur
leigunni .— gjaldi til þjóðarbúsins af verði jarða og lóða,
en eg tel það eigi heldur skerðing. Reir sem vilja nefna
slíkt eignarnám, geta með fyllri rökurn kallað það því
nafni, sem nú er gert, að taka samsvarandi gjaldaupp-
hæð af einstaklingnum á annan og lævíslegri hátt. Sú
eignarréttarbreyting, sem felst í tillögum H. G. og mörg-
um virðist óljúft að hlýta, er eigi önnur en þessi, að fá
þjóðarbúinu smámsaman í hendur eign sína — landleig-
una. En hana verður löggjafarvaldið að ákveða eftir al-
mennu fasteignamati svo oft, sem þörf krefur, t. d. á 5
ára fresti. Rað verður tiltölulega auðvelt og kostnaðar-
lítið að framkvæma matið, fyrir skattanefndir í sveitum
og héruðum, þegar hægt er að byggja á þeim grund-