Réttur - 01.02.1923, Blaðsíða 48

48
Rjettur.
eins og á öðrum sviðum í viðskiftum manna við náttúiuna,
að villigróðurinn á engan rjetl á sjer. Úihagarnir hafa jafn-
an verið undirstaða búskaparins, og megnið af landbúnaðar-
afurðunum á rót sína að rekja lil þeirra. Það er ekki nóg
að halda því fram, að landið sje frjósamt og gott, ef ekkert
er gert til |)ess að halda gróðursæld úihaganna við. Frjósemi
jarðvegsins varir ekki lengur, en á meðan verið er að sp lla
gróðrinuin; þegar hann er horfinn, tekur ekki annað við en
auðn. Og jafnan fer það svo, að það, sem feðurnir græða
á því að spilla náltúrunni, verður lap fyrir niðjanna.
Bændabýlin risu upp í fornö'd i skjóli skógarins, og þar
sem grasgióðurinn var þroskamestur. Fyrst var byrjað á því,
að ryðja buit skógunum kriugum býiiu, fyrir túnstæðinu og
engjableltina, og þess var að sjálfsögðu þörf, en skógareyð-
ingunni nriðaði áfram jafnt og þjett, þaugaðtil skógurinn var
hoifinn úr landareigninni. Fegar búið var að gera liann ræk-
an, fór grasinu að hnigna, enda var þá farið að heija á það
fyrir alvöru, og úthögum og beitilandi engin miskunn sýud.
Bændur í fornöld állu sauðfje svo þúsutidum skifti, meðan
gnægð var til af gtösum og skógum. En þegar fram liðu
9lundir og skógurinn var horfinn, sem alið hafði upp sauð-
fjeð, og ekki var annað eítir en graslendið, fækkaði búpen-
ingnum. A seinni öldum, þegar men i vildu semja sig að
háltum fornmanna, og koma upp mörgu sauðfje, gæltu þóir
ekki þess, að skógurinn var horfmn, sem áður skýldi grns-
gróðrinum og fóðraði fjeð, svo jörðin bar ekki fjölgunina.
I staðinn fyrir það, að takmarka fjíreignina við rýrnun Iands-
ins, Ijetu menn sk< pnurnar drepist unnvöipum úr hor og
hungri. Aður sellu rnenn á grösin og skóginn, en síðar meir
á »Ouð og gaddinn*. Horfellirinn hefir löngum verið Ijótur
blettur á íslenska landbúnaðinum, og er hefnd fyrir það,
hvernig menn hafa spilt náttúrugæðunum úr hófi fram. Frjó-
semi jarðvegsins hefir ekki o kað að giæða þau sár á land-
inu, sem menn og skepnur hafa sært, þess vegna eru nú víða
melar og klappir, þar sem áður var þykkur jarðvegur og
gróðursælar skóglendnr. Og þar sem áður voru stórbýli og
höfuðból eru nú sumstaðar niðurnýddar og næstum óbyggi-
legar kotjarðir.