Réttur


Réttur - 01.01.1968, Qupperneq 6

Réttur - 01.01.1968, Qupperneq 6
samtímans — að þeir geri sér einnig grein fyrir eðli og hlutverki imperíalismans á vor- um tímum. Hefur hrun nýlenduveldanna eft- ir síðari heimsstyrjöldina breytt svo mjög eðli hans í grundvallaratriðum? Hefur röskunin á valdahlutföllum milli auðveldanna, sem heimsstyrjaldirnar tvær ollu mesm um, mark- að meiri háttar breytingu á arðránseðli imper- íalismans? Hvað knýr forysturíki imperíal- ismans, Bandaríki N.-Ameríku, til að koma fram á alþjóðavettvangi sem heimslögregla, hjálparhella spilltra afturhalds- og harð- stjórna, bælandi niður, hvað sem það kostar, alla viðleitni fátækrar alþýðu til að hrista af sér klafa eymdar og ógnarstjórnar? Atburðir síðustu ára — og þó einkum Víetnamstríðið — hafa orðið til þess að glæða skilning manna á þessum spurningum. Þannig hafa augu margra Vesturlandamanna sem kalda stríðið í Evrópu og stalínisminn myrkvaði sýn, opnazt fyrir því að bak við hugmyndafræði „hins frjálsa heims'' og „hins frjálsa einstaklingsframtaks" býr hrá heims- valdastefna með Bandaríkin í broddi fylk- ingar. Heimsstyrjöldin fyrri batt endi á fjármála- og iðnaðarforræði hinna „söddu" nýlendu- velda í Evrópu. England og Frakkland höfðu í styrjaldarlok safnað gífurlegum skuldum í Bandaríkjunum (um 10 miljörð- um). Jafnhliða því höfðu þessi sömu ríki, með Versalasamningunum, skammtað Þýzka- landi svipað hlutskipti og „nýlendusvæði, með fátækt, hungri, eyðileggingu og réttindasvipt- ingu, . hlutskipti sem siðmennmð þjóð hafði aldrei fyrr hreppt í svipuðum mæli", (Lenín). Þannig höfðu hlutverkin snúizt al- gjörlega við. Eftir styrjöldina voru Banda- ríkin öflugasta iðnaðar- og fjármálastórveldi heims og í krafti hvors tveggja lögðu þau í stórum stíl undir sig markaði, einkum í S.- Ameríku og Asíu, þar sem brezkt auðmagn hafði hins vegar verið hæstráðandi frá fornu fari.*) Onnur heimsstyrjöldin sem spratt m.a. af viðleitni þýzka kapítalismans — í formi naz- ismans — til að ónýta Diktat Versalasamn- inganna og skipta heiminum upp á ný sér í hag, varð til þess að styrkja yfirburðastöðu bandaríska kapítalismans innan auðvalds- heimsins. Forræði þeirra á fjármálasviðinu varð ekki aðeins ótvíræðara, við það að Bret- land — og Frakkland — hrepptu hlutskipti betlarans gagnvart „alþjóðabankastjóranum" í Washington, heldur voru þau og kvödd til þess — vegna hernaðaryfirburða sinna — að taka við forystunni í baráttu imperíalismans gegn Sovétríkjunum og róttækum byltingar- hreyfingum um heim allan. SÉRKENNI BANDARISKA IMPERlALISMANS Hin nýju styrkleikahlutföll auðveldanna vöktu marga Evrópubúa, sem ekki höfðu séð í gegnum „einangrunarstefnu" Bandaríkj- anna á millistríðsárunum, harkalega til vit- undar um eðli hins bandaríska risa. Margir frjálshyggjumenn í Evrópu höfðu fram að því haft tilhneigingu til að skipa bandarísk- um kapítalisma í algjöra sérstöðu samanbor- ið við hin grónu nýlenduveldi Gamla heims- ins. Bandaríkin höfðu t. d. ekki lagt undir sig *) Hvílikan ægishjálm Bandaríkin báru yfir önnur stór- veldi á milliotríðsárunum á sviði iðnaðarframleiðslu má marka af því, að árið 1929, áður en heimskreppan mikla skall á, framleiddu þau 44.8% alls iðnaðarvarnings í heiminum; á sama tíma var hlutdcild Þýzkalands 11.6%, Bretlands 9.3% og Frakklands 7%. Þetta sama ár nam fjárfesting bandarískra einokunar- hringa erlendis samtals 15 miljörðum dollara, þar af 5 milj. í Evrópu og 5,3 milj. í Hómönsku Ameríku. 6
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70

x

Réttur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Réttur
https://timarit.is/publication/319

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.