Réttur - 01.04.1972, Blaðsíða 7

stað þess að lúta alþjóðalögum og rétti og úrskurði
alþjóðadómstólsins um þau, á ný tekið upp sínar
gömlu aðferðir, sem þeir hafa beitt við okkur í
þessum efnum. Þess vegna hljóta Islendingar að
halda fast við, að ákvæðið sé óuppsegjanlegt af
beggja hálfu, til þess að lög og réttur gildi, en
ekki máttur hins sterkara."
Fyrir þeim harða málafylgjumanni sem
Bjarni var virtist spurningin i:m hvort Is-
land vildi skuldbinda sig til að hlíta ákvæð-
um Haag-dómstólsins vera spurningin urn
hvort ísland væri réttarríki eða ekki. Því
lauk hann ræðu sinni 8. marz með harðvít-
ugri ádeilu á stjórnarandstæðinga fyrir að
mótmæla því að leggja málið undir Haag-
dómstólinn og sagði þetta síðast orða:
„Enda er það svo, að hvenær sem við tækjum
upp aðra meðferð á okkar málum, ég vll segja,
hvort sem þau eru þýðingarlítil eða þýðingarmikil,
en hvað þá i svo þýðingarmiklu máli sem þessu,
ef við ætlum að hverfa af réttargrundvellinum,
hverfa frá alþjóðalögum, hverfa frá því að láta
fremstu stofnun til túlkunar gildandi alþjóðarétti
bera úrskurðarvald í stað kúgunar og vopnavalds,
þá er gæfu Islands illa komið. En hún mun sann-
arlega endast til þess, að þjóðin styðji og styrki
réttlætis- og réttarhugsjónina, sem kemur fram í
því samkomulagi, sem hér er lagt til, að gert
verði."
Þó læðist að Bjarna sá grunur að þetta
gæti orðið alllöng bið. Hann segir í ræðunni,
sem birt er í Morgunblaðinu 10. marz:
,,Ég játa, að það kann að verða löng bið, þangað
til við fáum alþjóðasamþykkt eða viðurkenningu
einstakra ríkja fyrir rétti okkar yfir landgrunninu
að öllu eða einhverju leyti."
Þrátt fyrir þá oftrú hins löglærða manns á
gildi dómstóls, sem þó er aðeins íhaldssöm
endurspeglun úrelts valds, — sem Bjarni er
auðsjáanlega haldinn af (og máske þeir lög-
fræðingarnir báðir, sem forustuna höfðu) —
þá kom þó þarna fram viss kvíði hjá honum
út af því, sem hann var að gera. Svo bráðgáf-
aður lögfræðingur sem Bjarni Benediktsson
var, þá virtist efnahags- og tækni-þróun hon-
um oft sem lokuð bók. Því hrynu rök and-
stæðinganna í þessum efnum ekki á honum,
þótt þeir benm margoft á hve ör sú þróun
væri.*
En það, sem reið baggamuninn og kæfði
allar hugsanlegar efasemdir hjá þessum for-
ustumönnum stjórnarinnar, var hin ofstækis-
fulla fylgispekt þeirra við aðalríki Atlanz-
hafsbandalagsins og hin fáránlega trú þeirra
að allt landhelgismálið væri einvörðungu
ætlað til þess að reyna að slíta ísland úr
tengslum við Nato. Þetta hafði einkennt af-
stöðu þessara flokka, Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins 1958, eins og Magnús Kjart-
ansson rakti ýtarlega í grein sinni „Atökin
um landhelgismálið" í Rétti 1959 og minnti
afmr á í greininni „Landhelgismálið 1958
og 1971" í 1. hefti Réttar 1971.
Þetta var líka sá grunntónn, sem Morgun-
blaðið markaði, er það birti ræðu Guðmund-
ar í. Guðmundssonar utanríkisráðherra 8.
marz 1951 og setti yfir þvera síðu þessa fyr-
irsögn á hana: „Takmark kommúnista er að
spilla sambúðinni við Nato."
* Lúðvík hafði bent ýtarlega á þetta eins og þegar
er vitnað til. Ég hafði í framsögu sem 2. minnihluti
utanríkismálanefndar sagt eftirfarandi 6. marz, eftir
að hafa bent á hættuna að gera óuppsegjanlegan
samning ,,á tímum hröðustu tæknilegra framfara í
veröldinni:
„Þessvegna er það llfsspursmál líka með til-
liti til þessara hluta, að svona samningur sé
ekki gerður. Hver veit, nema hér eigi menn
eftir, jafnvel innan tíu ára, á þessu Alþingi að
berjast fyrir þvi, að 12 mílur séu allt of lítið
með tilliti til þróunarinnar i veiðitækni, að það
nái bókstaflega ekki nokkurri átt að una við
það.“
55