Réttur - 01.04.1972, Page 14

miklu leyti sem beinlínis er um atburSarás
að ræða, er efnið á þessa leið:
Herskipið Pandora, umfangsmesta móður-
skip heims, kemur í heimsókn, þ.e.as. opin-
berlega yfirlýsta kurteisisheimsókn.
Sú heimsókn verður að þrásetu, sem hefur
margvísleg áhrif, og viðbrögð hinna ýmsu
þjóðfélagshópa eru með næsta ólíku móti.
Þarna eru saman komnir fulltrúar and-
stæðra viðhorfa og ólíkra hópa og koma
kunnuglega fyrir sjónir. Við þekkjum þetta
fólk, það er hluti af daglegu lífi okkar allra.
Aðferð höfundar er nýstárleg. Það er ekki
um eiginlega persónusköpun að ræða, heldur
vill hann fyrst og fremst beina sjónum okk-
ar að ákveðnum þjóðfélagslegum fyrirbærum,
sem tekin eru til meðferðar, skilgreind og
krufin svo veruleikinn ófegraður blasir við.
Höfundurinn ætlar sér ekki að framreiða
neitt Ijúfmeti, og hann fer ekki með gaman-
mál, þótt hann bregði því vissulega fyrir sig
að leggja persónunum í munn hnittileg og
fyndin tilsvör.
Af persónum leiksins leggur hann mesta
rækt við forstjórann Ketil Ketils og gömlu
konuna Grímu. Menntamaðurinn Þórður er
öllu óskýrari og yfirbragð hans dauflegra.
Gríma og Þórður eru samherjar í Súm, sam-
tökum til útrýmingar minkum, en þau eru
ekki í kallfæri, ná einhvernveginn ekki sam-
an. Hann gerir sér ekkert far um að tala
þannig, að hún skilji. Einangrun hans er
eftirtektarverð, og ekki kemur hann við sögu
á fundi í Súm. Þórður berst gegn minkum og
öðrum ófögnuði, hann lætur ekki gleypa sig,
heldur veitir viðnám gegn ásókn þeirra, sem
„vilja greiða göm hans" eins og segir þar.
I leikslok bíður hann dóms, og fangelsisvist
vofir yfir. Andspyrnan hefur verið brotin á
bak afmr.
Ketill Ketils, einn hinna nýríku braskara
er sonur Grímu, býr í skrauthýsi með áföst-
62
um sjónvarpsturni og kjamorkubyrgi undir
að auki, en hann kaupir móður sinni bragga
vegna lóðarinnar.
Fjölskyldunni reiðir þannig af, að hann
deyr með sviplegum hætti, en frúin Lísbet
skríður ásamt syninum niður í kjarnorkubyrg-
ið þar sem „öryggið er fullkomið", „fyrir
mönnunum".
Dóttirin Kolbrún K. fær sér herramann,
sem ávaxtar eignirnar, og hún hefur fullan
hug á að halda þar í horfinu og vel það.
Eitt skýrasta atriði leiksins er fundurinn í
Súm. Þar er saman kominn sundurleimr hóp-
ur. Viðhorfin eru ólík svo og afstaðan til bar-
áttuaðferða samtakanna. Þetta fólk er þangað
komið á ólíkum forsendum. Sumir hafa allt
að vinna og eru heilir og óskiptir í barátt-
unni. Aðrir hafa nokkru að tapa og verða að
fá tíma til að hugsa sig um eins og einn
fundarmanna segir. Þetta veikir samtökin og
veldur þeim innri örðLigleikum, sem tefja og
hindra markvissar athafnir.
Samtökin eru þegar í upphafi hlunnfarin.
Pandora er komið áður en nokkurn varir.
Menn vakna við vondan draum. Þeir uggðu
ekki að sér, sváfu eða vom þeir að vinna?
„Enginn vill missa af túr". „Peningarnir
verða dýrari og dýrari".
„Hver hefur rænu á að raka sig eftir tíu
til þrettán tíma vinnu?", við skulum segja
hugsa, lifa menningarlífi.
„Fólkið trúir á peningana, trú þess vex
meira að segja í réttu hlutfalli við óttann um
að missa það, sem það hefur þegar aflað sér".
Allir hlutir hafa þannig fengið nýja við-
miðun. Allt mannlegt gildismat hefur snúizt
við. Fyrir hina dýru peninga verða menn að
greiða með öllu sínu lífi. Samtökin, sem snú-
ast gegn þessari öfugþróun, gjalda þessara
bláköldu staðreynda.
Þau skortir samheldni, og aðgerðir þeirra
eru fálmkenndar. Það er eins og aila gruni