Réttur - 01.04.1972, Qupperneq 63

Martin Andersen Nexö
Hans Kirk
Hans Scherfig
hálfsmánaöarlega i 125 þúsund eintökum.
Með aðstoð Mogens Fog náðu þeir Aksel
og Börge sambandi við Christmas Möller,
samtökin og blaðið „Frit Danmark" urðu til,
Houmann var frá byrjun til enda einn aðal-
starfsmaður blaðsins, sem að lokum kom
út í 145 þúsund eintökum. Börge Houmann
varð eðlilega fulltrúi Kommúnistaflokksins í
frelsisráði Danmerkur, er það var myndað. I
höndum hans hvildi fyrst og fremst skipu-
lagning öll á áróðrinum, samböndin við
blöðin og baráttuhópana, ennfremur hafði
hann löngum með fjármálin að gera: safnanir
fyrir starf mótspyrnuhreyfingarinnar. Eftir
sigurinn yfir nazistum varð Börge Houmann
fyrst ritstjóri „Land og Folk", sem var þá
eitt víðlesnasta blað Danmerkur. Heilsa hans
hefur verið slæm síðustu áratugi. Hefur
hann mest unnið að útgáfu og heimildasöfn-
um um Martin Andersen-Nexö.
Martin Nielsen er fæddur 1898, gekk ung-
ur í Kommúnistaflokkinn. Var verkamaður.
Stjórnaði allsherjarverkfalli í Randers 1922.
Var ritari danska Kommúnistaflokksins 1926
—27. Var forustumaður í samtökum atvinnu-
lausra verkamanna 1931, þegar tala þeirra
var um 100.000. Hann var ritstjóri „Arbejd-
erbladet" 1932 til 1941. Martin Nielsen var
einn i hópi þeirra tiu dönsku blaðamanna,
sem komu hlngað til lands í boði islenzka
Blaðamannafélagsins i ágúst 1939 og varð
sú för honum mjög eftirminnileg. Martin varð
rikisþingmaður 1936. Hann var tekinn fastur
22. júní 1941 og var fyrst um nokkurt skeið
í Vestre-fangelsi og Horserod, en 2. október
1943 var hann fluttur til þýzku eyðingar-
fangabúðanna i Stutthof hjá Danzig. Af þeim
110.000 föngum, sem þangað voru sendir
voru 70.000 myrtir i fangabúðunum. 10. marz
1945 frelsaði Rauði herinn þá sem eftir lifðu.
— Endurminningar hans „Fængselsdage og
Fangenætter1*, „Rapport fra Stutthof" og
„Undervejs mod Livet“ eru með bezt skrif-
uðu endurminningum þessara tima. — Martin
beið varanlegt tjón á heilsu sinni við nið-
ingslega meðferð i fangabúðunum. Hann var
ritstjóri við „Land og Folk“ nokkur ár eftir
strið, en andaðist 1961.
HETJUFLOKKUR
Eftir að hernám Danmerkur hófst og ofsóknirnar
gegn Kommúnistaflokknum siðar komust í algleym-
ing eftir árás nazista á Sovétrikin, sýndi Komm-
únistaflokkur Danmerkur hvað i honum bjó. Hann
var eini danski flokkurinn, sem hafði búið sig
111