Réttur - 01.04.1974, Page 51

óspillt og vakandi. Nýsköpunarstjórnin kom
sem sigurvegari út úr þeim kosningum.
Það hafði ræst, sem „Times" spáði 1941
að Bandaríkin myndu fá sig fullsödd á að
fást við Islendinga. Þeir væru svo þrjóskir
(„stubborn" reit „Times".).
IV.
Bandaríkjamenn hefja „kalda stríðið”,
heimta til sin yfirdrottnun heims
Bandaríkjastjórn tók nú að endurskoða
fyrirætlanir sínar gagnvart Islandi og öðrum
ríkjum heims. I huga Trumans Bandaríkja-
forseta hafði hugmyndin um „kalda stríðið"
fest ræmr þegar haustið 1945. Það var þjóð-
ráð fyrir hin ríku og söddu Bandaríki að hóta
nú að svelta hungraða, sundurskotna Evrópu
til hlýðni eða hræða óþæga ella með atóm-
bombu ógninni til undirgefni — og grund-
valla þannig heimsyfirráð Bandaríkjanna.
En Jsessi algera stefnubreyting Bandaríkja-
stjórnar í andstöðu við alla sátta- og friðar-
stefnu, er oft hafði einkennt Rooseveltstjórn-
ina, gerðist ekki baráttulaust. Bestu sam-
starfsmenn Roosevelts, er enn lifðu, reyndu
að andæfa og afstýra ógæfunni. Fremstur
þeirra var Stimson hermálaráðherra. 11. sept-
ember 1945 gerði hann forseta grein fyrir
áliti sínu á þróun heimsmála og deildi mjög
á þá fyrirætlun að ætla að hagnýta einokun
atómsprengjunnar til ögrunar öðrum þjóð-
um, einkum Sovétríkjunum, og til yfirdrottn-
unar í veröldinni. Hann spáði sem afleiðing-
um slíks villtu kapphlaupi atom-hervæðing-
ar, sem tortímt gæti mannkyni, en réð til
samstarfs við Sovétríkin og aðra um hagnýt-
ingu kjarnorkunnar. A fundi Bandaríkja-
stjórnar 21. september 1945 gerði Stimson
grein fyrir skoðunum sínum og vann raun-
verulega meirihluta ríkisstjórnarinnar á sitt
mál, þrátt fyrir andspyrnu ofstækismanna
eins og Forrestals o. fl. — En herráðið greip
inn í gang málanna á eftir og það réð. Her-
foringjar og auðmenn tóku ráðin af Banda-
ríkjastjórn, er síðan gerðist í auknum mæli
erindreki hinnar ofstækisfullu yfirdrottnunar-
seggja, er hugðust nota atómsprengjuna sem
einskonar tröppu til heimsdrottnunar. Blekk-
ingarherferðinni um hættuna úr austri var
hleypt af stokkunum. Hún skyldi trylla heil-
ar þjóðir, loka sem lyga-þoka skilningarvitum
þeirra, svo þær hlypu sjálfviljugar í faðm
hinna nýju herra heimsins.
Æsingaherferðin gegn kommúnismanum
var hafin. Bandaríkin yfirtóku nú arfinn frá
„andkommúnistabandalagi" Hitlers og
Mússolinis, er sigrað hafði verið í hræðilegri
heimsstyrjöld. Og eftir eins árs æðisgengna
áróðursherferð gegn kommúnismanum kom
kaldastríðs-yfirlýsingin: Fulton-ræða Churc-
hills 5. mars 1946 í Missouri í Bandaríkj-
unum („járntjaldið"). Truman og auðmanna-
klíkan bak við hann taldi tímann kominn
til að leggja til atlögu um heim allan.
★
Bandaríkjastjórn hafði nú hugsað mál sitt
hvað ísland snerti. Það varð að taka upp
nýja bardagaaðferð við að leggja það land
undir sig: vinna á löngum tíma, kannski
áratugum, það, sem ekki vannst í einu á-
123