Morgunblaðið - 09.12.2007, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
NÝTT og mjög nútímalegt fjós verð-
ur tekið í notkun á bænum Eyði-
Sandvík í Árborg í þessari viku. Í
fjósinu er sérstaklega hugsað fyrir
aðgengi fatlaðra. Ábúendur í Eyði-
Sandvík eru hjónin Anna Gísladóttir
og Ólafur Ingi Sigurmundsson og
sonur þeirra Rúnar Geir Ólafsson.
Ólafur sagði að við byggingu fjóss-
ins hefði verið tekið tillit til þess að
Rúnar Geir, sem vinnur við búið, fer
um í hjólastól. Ólafur sagði að ekki
hefði þurft að breyta miklu til að hafa
gott aðgengi fyrir hjólastól í fjósinu.
Steyptir voru fláar í stað þess að hafa
þrep og plötur brúa lækkanir í gólf-
inu á nokkrum stöðum. Þá verður
lyfta upp í skrifstofu sem er á 2. hæð
í enda fjóssins.
Rúnar Geir hefur alltaf haft gam-
an af búskap og annast m.a. naut-
gripaskýrsluhald búsins. Í verka-
hring hans er að velja naut fyrir
kýrnar. Rúnar Geir kvaðst þekkja
kosti og galla hverrar kýr og velja
það naut sem helst bætti upp galla
hennar. Þá væri von um að kálfarnir
yrðu foreldrunum fremri.
Glæsileg aðstaða
Nýja fjósið er 992 m2 að stærð og
undir því er um 500 m3 haughús. Það
er lausagöngufjós og rúmar allt að
150 nautgripi. Gert er ráð fyrir 65
mjólkandi kúm og kálfum og kvígum
að auki. Mjólkurkýrnar hafa sinn
stað í fjósinu og kálfa- og kvíguupp-
eldi er ætlað sérstakt rými.
Búnaður í fjósinu er allur af nýj-
ustu gerð. Básarnir klæddir dýnum
og gúmmíklæddir koddar við höfða-
lag kúnna. Tveir sjúkra- og sæð-
ingabásar standa sér í fjósinu. Full-
kominn mjaltaþjónn, mjólkurkerfi
og mjólkurtankur sjá um að mjólka
og geyma mjólkina við bestu að-
stæður. Mjólkurkýrnar ganga á for-
steyptum grindum og úrgangurinn
hverfur milli rimanna niður í haug-
húsið. Sjálfvirkt vélmenni, svo-
nefndur flórgoði, verður stöðugt á
ferðinni og hreinsar af rimum grind-
anna. Í kálfa- og kvígudeildinni sér
vélknúin flórskafa um að þrífa flór-
inn. Þá verður í fjósinu rafknúin kúa-
klóra, eða bursti, og sagði Ólafur
kýrnar kunna vel að meta það tæki.
Þær fara reglulega og láta vélina
kemba sér. Veðurstöð stýrir loft-
ræstingu í húsinu og opnar glugga
eða lokar þeim eftir þörfum. Heyið
er allt geymt í rúllum og flutt inn í
fjósið með skotbómulyftara.
Betra fyrir bændur og búsmala
„Það kemur vel út þetta frjálsræði
fyrir kýrnar,“ sagði Ólafur. „Þær éta
þegar þær eru svangar, láta mjólka
sig þegar þær vilja og fara svo í
snyrtingu.“ Tækninýjungarnar leysa
samt ábúendur ekki af hólmi, en
störf þeirra breytast mikið.
„Bogrið, pukrið og vinnan á hnján-
um við mjaltirnar er búið,“ sagði
Ólafur. Hann sagði lausagöngufjós
með mjaltaþjóni krefjast stöðugrar
vöktunar og eftirlits, því ekkert
mætti fara úrskeiðis og ef eitthvað
bilaði yrði strax að bregðast við því.
Þegar blaðamenn heimsóttu Eyði-
Sandvík var verið að parketleggja
skrifstofuna í fjósinu. Ólafur sagði að
nútímabúskapur krefðist mikils bók-
halds og því nauðsynlegt að hafa
góða aðstöðu fyrir bókhaldið. Rúnar
Geir sér um nautgripabókhaldið.
Húsið kemur frá Hadermann í
Hollandi og er stálgrindarhús, klætt
einangruðum veggjaeiningum. Húsið
og innréttingar þess koma frá
Landstólpa. Mjaltaþjónn, flórskafa,
flórgoði, kúaklóra og annar vélbún-
aður er frá fyrirtækinu Vélaborg.
Engin þörf á nýju kúakyni
Ábúendur í Eyði-Sandvík eru ekki
fylgjandi því að hingað komi nýtt
kúakyn. Þau sögðu m.a. að vinnufólk
frá Norðurlöndum sem unnið hefur
hjá þeim við búskapinn mælti ekki
með því. Þær íslensku væru heilsu-
hraustari og skapbetri en t.d.
sænsku rauðu kýrnar. Anna benti á
að íslenska mjólkin væri heilnæmari,
ekki síst fyrir börn. Hún sagði að ís-
lensku kýrnar gætu mjólkað vel og
nefndi sem dæmi að þau fengu kú
sem gefið hafði 4.500 lítra ársnyt en
með meiri fóðrun og betra atlæti fór
ársnyt þessarar kýr í 8.300 lítra.
„Það er sagt að sænsku kýrnar þurfi
meira fóður en þær íslensku. Hvers
vegna má þá ekki eins fóðra þær ís-
lensku til meiri afurða,“ spurði Anna.
Nýtt fjós í Eyði-Sandvík byggt
með aðgengi fatlaðra í huga
Einn ábúenda á bæn-
um Eyði-Sandvík í Ár-
borg fer um í hjólastól.
Hann getur því betur
sinnt bústörfum þegar
nýtt og fullkomið fjós
verður tekið í notkun.
Morgunblaðið/RAX
Nútímafjós Í nýja fjósinu í Eyði-Sandvík verður nýjasta tækni notuð til að gera lífið þægilegra fyrir bændur og búsmala.
Morgunblaðið/RAX
Ábúendur Anna Gísladóttir, Ólafur Ingi Sigurmundsson og sonur þeirra
Rúnar Geir Ólafsson eru ábúendur í Eyði-Sandvík og vinna við búið.
flugfelag.is
Netið
Þú færð alltaf
hagstæðasta verðið
á www.flugfelag.is
Í ERINDI sínu á
ráðstefnunni Þjóð-
arspegillinn í Há-
skóla Íslands sl.
föstudag benti
Hannes Hólm-
steinn Gissurar-
son, prófessor við
HÍ, á að sam-
kvæmt nýlegum
mælingum Evr-
ópusambandsins væri fátækt næst-
minnst í Evrópu á Íslandi og að hvergi
í Evrópu væri minni fátækt í röðum 65
ára og eldri. Í samtali við Morgun-
blaðið sagði Hannes að þessum stað-
reyndum hefði hann haldið að fjöl-
miðlum en þeir hefðu haft lítinn áhuga
á málinu.
Spurningin sem Hannes svaraði í
erindi sínu var hvort Ísland hefði vikið
af hinni norrænu leið og væri að snúa
á hina engilsaxnesku, líkt og haldið
hefði verið fram í aðdraganda alþing-
iskosninganna vorið 2007. Norræna
leiðin einkenndist af verulegu at-
vinnufrelsi, háum sköttum og rausn-
arlegum velferðarréttindum. Sú eng-
ilsaxneska einkenndist af víðtæku
atvinnufrelsi, lágum sköttum og lítilli
velferðaraðstoð.
Niðurstaða Hannesar var sú að Ís-
lendingar hefðu ekki vikið af norrænu
leiðinni enda hefðu þeir aldrei farið þá
leið. Þess í stað hefðu þeir farið ís-
lensku leiðina sem fælist í víðtæku at-
vinnufrelsi, hóflegum sköttum og
rausnarlegri velferðaraðstoð við þá
sem þurfa á henni að halda en naumri
við þá sem eru aflögufærir.
Viðfangsefnið er ekki nýtt fyrir
Hannesi og nægir að minna á nýlegar
ritdeilur hans og Stefáns Ólafssonar
um sama efni. Í erindi sínu vísaði
Hannes til nýrra gagna, m.a. skýrslu
Hagstofu Evrópusambandsins
(Eurostat) um fátækt og félagslega
útskúfun, skýrslu tölfræðinefndar
Norðurlandanna og skýrslu OECD
um lífeyrissjóði.
Vinna veitir lífsfyllingu
Meðal þess sem Hannes benti á var
að fátækt væri næstminnst á Íslandi
skv. mælingu Hagstofu ESB, minni
en á þremur Norðurlandanna.
Minnsta fátæktin mældist í Svíþjóð.
Þá væru barnabætur á mann að með-
altali lægri á Íslandi en í Svíþjóð en
vegna tekjutengingar bóta væru þær
talsvert hærri til láglaunafólks en um
leið lægri til hálaunafólks.
En hvað um lífeyrisgreiðslur, eitt af
því sem mikið hefur verið deilt um
undanfarið? Hannes sagði að á Norð-
urlöndunum væru lífeyristekjur að
meðaltali hæstar á Íslandi. Fullyrð-
ingar um annað væru fengnar með því
að reikna ekki með fjölda lífeyrisþega,
heldur fjölda fólks á lífeyrisaldri. Það
yrði hins vegar að líta til þess að
óvenju margir á lífeyrisaldri ynnu hér
á landi og tækju því ekki lífeyri. Að-
spurður hvort það gæti verið vegna
þess að lífeyrir væri lítill og því ætti
fólk ekki kost á öðru sagði Hannes:
„Nei. Það er út af því að það á kost á
því hér á landi. Almennt er það þannig
að menn fá meiri lífsfyllingu út úr því
að vinna. Það er komið illa fram við
roskið fólk ef það er rekið úr vinnu, ef
það þarf að hætta, yfirleitt vill það
vinna áfram.“
Hannes benti auk þess á að fé-
lagsleg útskúfun væri alvarlegust í
mynd atvinnuleysis en það væri minna
hér á landi en á Norðurlöndunum.
Næstminnsta fátæktin í Evrópu
Hannes Hólm-
steinn Gissurarson