Morgunblaðið - 09.12.2007, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 2007 41
að ræða án þess að fjalla almennt um stöðu kenn-
ara í samfélagi okkar og launakjör þeirra. Hér er
komið að lykilatriði í þessu máli.
Við Íslendingar viljum byggja upp framúrskar-
andi skólakerfi. Sá er andinn í allri lagasmíð okkar
um skólamál og sá er andinn í opinberum málflutn-
ingi núverandi menntamálaráðherra og hið sama
má segja um fyrirrennara hennar.
Starf kennarans er eitt mikilvægasta starfið í
samfélagi okkar. Við gerum miklar kröfur til
þeirra og leggjum mikla ábyrgð á herðar þeirra.
Þær þjóðfélagsbreytingar, sem orðið hafa á síðustu
áratugum og hafa m.a. leitt til þess að báðir for-
eldrar vinna fullan vinnudag utan heimilis, þýða að
það er verið að gera enn meiri kröfur til kennara
um að sinna því uppeldishlutverki, sem áður fór
fram að verulegu leyti innan heimilanna.
Því fer hins vegar fjarri að við sýnum kennurum
þá virðingu, sem er í samræmi við þær kröfur sem
við gerum til þeirra. Þvert á móti hefur andinn í
samfélaginu undanfarna áratugi í vaxandi mæli
verið sá, að þetta sé heldur lítilmótlegt starf, þótt
fallega sé talað til þeirra á hátíðarstundum. Og
jafnvel talað á þann veg manna á meðal að þessi og
hinn hafi gerzt kennari af því, að hann hafi ekki átt
kost á betra starfi. Launakjör kennara eru í sam-
ræmi við þetta almanna viðhorf. Þau hafa verið
hraksmánarleg, þótt breyting hafi orðið á allra síð-
ustu árin en þó engan veginn í þeim mæli, sem þarf
að verða.
Það er alveg sama hvað við byggjum fínar skóla-
byggingar, hvað við setjum fín lög og háleit mark-
mið; við náum engum árangri ef við fáum ekki
hæfileikamesta fólkið til kennarastarfa. Og það er
gersamlega óhugsandi að það fáist miðað við nú-
verandi launakjör. Auðvitað eru margir hæfileika-
miklir einstaklingar í kennarastörfum í dag en þeir
eru ekki nógu margir og það vita allir, sem vita
vilja, líka menntamálaráðherra. Og auðvitað veit
Þorgerður Katrín að það, sem hér er sagt um
launakjör kennara, er rétt.
Allir þeir, sem hafa verið svo heppnir í lífinu að
njóta kennslu góðs kennara, vita, að það markar líf
þeirra allt og að slíkt fólk gleymist aldrei í hug og
hjarta þakklátra nemenda.
Þess vegna er það þjóðfélagi okkar til skammar,
hvernig við höfum umgengist þessa stétt og hver
aðbúnaður hennar í launum hefur verið. Þegar leit-
að er skýringa á frábærum árangri Finna í þessum
efnum er svarið alltaf það sama; þar í landi njóta
kennarar mikillar virðingar.
Niðurstöður PISA-rannsóknarinnar eiga að
verða til þess að við snúm við blaðinu og breytum
viðhorfi okkar til kennarastéttarinnar. Það fólk,
sem stundar þessi störf, á kröfu á virðingu okkar
allra og stuðningi okkar allra. Kennarar eiga kröfu
á því að við borgum þeim góð laun fyrir störf sem
eru svo mikilvæg að því verður tæpast með orðum
lýst. Og þeir eiga ekki að þurfa að sækja þau laun í
hendur okkar skattgreiðenda með verkföllum
heldur á að tryggja þeim viðunandi launakjör með
mannsæmandi hætti.
Það er ekki hægt að fjalla um niðurstöður PISA-
rannsóknarinnar án þess að ræða þennan þátt
málsins vegna þess, að þetta er lykillinn að því að
byggja upp gott skólakerfi. Fólkið, sem þar starf-
ar, þarf að finna, að störf þess séu einhvers metin.
Þetta fólk lifir ekki á hugsjóninni einni fremur en
aðrir. Kennurum finnst enn að þeir séu niðurlægð-
ir með þeim launakjörum, sem þeim eru boðin.
Hvernig í ósköpunum er hægt að gera kröfu til
þeirra um framúrskarandi árangur ef tilfinning
þeirra er sú, að það skipti samfélagið ekki nokkru
máli?
Niðurstaða PISA-rannsóknarinnar nú þarf að
leiða til rækilegrar uppstokkunar í skólakerfi okk-
ar, enda bersýnilega mikil þörf á því, en þá verðum
við að ræða málið allt en ekki bara hluta af vand-
anum. Og þótt það sé erfitt fyrir menntamálaráð-
herra stöðu hennar vegna að ræða kjaramál kenn-
ara liggur við að hún ætti að skipa sér í fremstu röð
í kröfugöngu þeirra fyrir bættum kjörum vegna
þess, að þar liggur stór hluti af þeirri lausn, sem
bæði ráðherrann og aðrir leita að.
Það þætti vissulega saga til næsta bæjar ef ráð-
herra gengi fyrst í kröfugöngu kennara en hvers
vegna er það svo fráleitt? Er það ekki frumskylda
menntamálaráðherra að gæta hagsmuna skóla-
kerfisins, nemenda – og kennara?
» Þetta er óvarlega sagt hjá menntamálaráðherra og ekkiskynsamlegt að horfa fram hjá þeim veruleika, sem við okk-
ur blasir eftir að niðurstöður þessarar rannsóknar liggja fyrir.
rbréf
Morgunblaðið/Golli
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra í heimsókn í Snælandsskóla.