Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2004, Side 15

Náttúrufræðingurinn - 2004, Side 15
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags ný í talsverðum mæli í lok ágúst. Þeim fækkaði síðan smám saman og voru að mestu horfnir úr svifinu í bynun október. I innanverðum Hvalfirði varð skoruþörunga vart í apríl-maí (5. mynd). Þeim fjölgaði talsvert í júlí og náðu hámarki í byrjun ágúst. Eftir það fækkaði þeim en þeir fundust þó í svifinu allt fram í nóvember. Eiturþörungar I Hvalfirði fundust nokkrar tegundir svifþörtmga sem vitað er að geta valdið skelfiskeitrun. Það voru skoruþörungamir Dinophysis acumin- ata, Dinophysis acuta, Dinophysis norvegica og Phalacroma rotundatum, sem allar geta valdið DSP-eitrun, Alexandrium ostenfeldii og Alexand- rium tamarensis, sem geta valdið PSP- eitrun, og loks kísilþörungarnir Pseudo-nitzschia pseudodelicatissima og Pseudo-nitzschia seriata, en þeir geta valdið ASP-eitrun (1. tafla). Aðeins tvær þessara tegunda, D. norvegica (6. mynd) og P. pseudodelicatissima (7. mynd), fundust í umtalsverðum mæli, en hinar vom allar sjaldgæfar. Athygli vekur að tegundir sem geta valdið skelfiskeitmn vom í svifinu í Hvalfirði nánast allt árið. Skoruþörungurinn Dinophysis norvegica fannst í miklum þéttleika í júlí og ágúst á báðum stöðvum. A stöð 1 við Fossá fór fjöldinn upp í rúmar 12 þúsund fmmur í hverjum lítra af sjó og yfir 11 þúsund fmmur í lítra á stöð 2 (8. mynd). Þéttleiki D. norvegica var oftast heldur meiri á stöð 1 en 2. 6. mynd. Skoruþörungurinn Dinophysis norvegica. - The dinoflagellate Dinophysis norvegica. 'Sr-• 7. mynd. Kísilþörungurinn Pseudo-nitzschia pseudo- delicatissima. - The diatom Pseudo-nitzschia pseudo- delicatissima. Þegar eitmðum þömngum fjölgar vex hætta á eitrun af þeirra völdum. Þegar meta skal hvort hætta sé á ferðum og hvort ástæða sé til að vara fólk við að borða skelfisk af tiltekn- um svæðum er miðað við tiltekinn þéttleika þörunga. Viðmiðunar- mörkin em mismunandi eftir teg- undum og geta einnig verið mis- munandi eftir svæðum. Fyrir Dinophysis norvegica er oftast miðað við 1000 fmmur í lítra.16 Innst í Hval- firði var þéttleiki D. norvegica yfir 1000 frumna mörkunum nánast á öllu tímabilinu frá miðjum júní þar til um miðjan október (8. mynd). Kísilþörungsins Pseudo-nitzschia pseudodelicatissima varð fyrst vart í svifinu seinni hluta maí, en honum fór ekki að fjölga að ráði fyrr en í byrjun júlí með hámarki 21. júlí á báðum stöðvum; 435 þúsund og 255 þúsund fmmur í lítra á stöðvum 1 og 2 (9. mynd). Tegundin fannst ekki í fyrri hluta ágústmánaðar en í lok ágúst birtist hún aftur og fannst öðm hverju eftir það þar til rannsóknun- um lauk í nóvember. Viðmiðunar- mörk fyrir hættu á eitrun af völdum P. pseudodelicatissima em 100 þúsund frumur í lítra!6 Fjöldi P. pseudo- delicatissima í Hvalfirði fór langt yfir þessi viðmiðunarmörk og varð mestur um 435 þúsund fmmur í lítra en aðeins í stuttan tíma. Eitur í kræklingi Athuganir vom gerðar á þömnga- eitri í kræklingi, sem var safnað samhliða þömngunum eins og áður hefur komið fram. Kræklingi var safnað við báðar stöðvamar. Ein- ungis var mælt eitur í kræklingi þá * getur valdið DSP-eitrun ** getur valdið PSP-eitrun *** getur valdið ASP-eitrun '3 L_ (D maí c 4—l (/) '3 4—1 CL 4-ú > Q. CT> QJ 'O (O i ■■—i 'íU 01 o £= Dinophysis acuminata* Dinophysis acuta * Dinophysis norvegica* Phalacroma rotundatum* Alexandrium ostenfeldii** Alexandrium tamarensis** Pseudo-nitzschia pseudodelicatissima Pseudo-nitzschia seriata***________ DSP-eitrun af kræklingi árið 1997 1. tafla. Svifþörungategundir sem fundust í Hvalfirði 1997 og vitað er að geti valdið skelfiskeitrun. Græni liturinn í töflunni sýnir hvenær árs eiturþörungarnir fundust í svifinu. Rauður litur sýnir þá mánuði sem DSP-eitrun mældist í kræklingi.- Toxic marine phytoplankton species found in Hvalfjörður during 1997. The green colour shows the seasonal occurrence of the respective potentially toxic species. Red colour indicates ivhen diarrhetic shellfish poisoning was above safety limits in Mytilus edulis. 101

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.