Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2004, Side 65

Náttúrufræðingurinn - 2004, Side 65
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags frá 1995 (47% ef miðað við 330 pör, sjá áður). Miðað við samsvarandi fjölgun annars staðar í landinu var íslenski varpstofninn um 700 pör árið 2000 og allt að 70% hans í Eyjafirði. Vöktun stormmáfa þar ætti því að gefa vel til kynna þróun stofnsins í heild. Engu að síður væri heppilegra að telja stormmáfa á fleiri svæðum til að fá úr þessu skorið, enda getur framvinda varpa verið breytileg milli landshluta. Auk Eyjafjarðar er lagt til að stormmáfar verði vaktaðir á fimm ára fresti a.m.k. á Suðvesturlandi og í Beru- firði á Austurlandi. Að auki er mikilvægt að halda stöðugt áfram að skrá hvar stormmáfar stinga sér niður á nýjum stöðum til að verpa. Varpútbreiðsla - er samkeppni milli stormmáfs og hettumáfs? Með stækkandi stofni má búast við að stormmáfar helgi sér nýjar varplendur, eins og gerst hefur í Eyjafirði. Mjög greinilegt var árið 2000 hversu dreifð stormmáfspörin voru, víða stök pör eða fá saman. Aukin dreifing getur bent til þess að fuglamir verði fyrir áreitni sem þeir bregðast við með því að dreifa sér, hvort sem hún er af mannavöldum eða náttúrulegum toga. Ennfremur geta fuglamir dreifst ef fæða er farin að takmarka fjölda fugla á fjöl- setnustu stöðunum. Stormmáfum hefur fjölgað á sama tíma og hettumáfum hefur fækkað í Eyjafirði.25 Áhugavert er að vita hvort samband sé þama á milli því tegundirnar verpa mikið til á sömu slóðum. Samt er áberandi að þær halda sig aðskildar innan hvers varpsvæðis og dreifing hreiðra skarast aðeins lítillega. Þetta sést t.d. glöggt við ós Svarfaðardalsár, Akur- eyrarflugvöll og í óshólmum Eyja- fjarðarár (sjá myndir í umfjöllunum höfunda 1990 og 2001).5,9 Dreifing hreiðra getur bent til þess að samkeppni ríki milli tegund- anna. Ekki er vitað í hverju hún er fólgin né hvernig fuglarnir jafna ágreining sín á milli. Fæða tegund- anna virðist vera svipuð,2,3 sem gæti gefið tilefni til samkeppni. Ekki er næg vitneskja til um hve mikið fæðuval tegundanna skarast á svæðum eins og í Eyjafirði þar sem báðar tegundirnar eru til staðar. Nánari rannsóknir á fæðu storm- máfa og hettumáfa væm því áhuga- verðar og einnig á atferli tegund- anna, bæði við fæðuöflun og hvemig þeir bregðast við fuglum hinnar tegundarinnar á sama varpstað. Hér geta verið hentug verkefni fyrir háskólanemendur eða áhugasama fuglaskoðara. Búsvæðaval Með aukinni dreifingu stormmáfs- para hefur val á varpstöðum orðið fjölbreyttara. Segja má að þróun hafi verið frá flæðimýrum til sífellt þurrari staða og eru þurrlendustu varpsvæðin nú klapparholtin á Svalbarðsströnd. Líklega skiptir fuglana frekar litlu í sjálfu sér hvort hreiðrin séu á þurrlendum eða votlendum svæðum, ef ekki kæmu til flóð, áhrif af mannavöldum og aðrir umhverfisþættir sem hafa áhrif á dreifingu varps. Stormmáfar em allstórir og harðskeyttir fuglar sem eru duglegir að hrekja afræningja frá hreiðri. Sennilega skiptir mestu að verpa í grennd við góðar fæðulindir. Skipulegar fæðurannsóknir hafa ekki farið fram, en tún eru að líkindum mikilvæg til fæðuöflunar fyrir stormmáfa í Eyjafirði að sumarlagi. Sjást þeir oft spígspora á ræktuðu landi í leit að smádýmm. Fuglarnir leita eflaust einnig mikið til sjávar til fæðuöflunar. SllMMARY Monitoring and population changes of Common Gulls Larus cattus in Eyjafjörður (N-Iceland) 1980-2000 Common Gulls Larus canus (Fig. 1) are relatively recent breeders in Iceland. The first nest was discovered in 19551, although newly fledged young were seen as early as 1936.14 The small Icelandic Common Gull population has been increasing over many decades and new breeding locali- ties are continually being discovered. Records are kept of the whereabouts of Common Gull breeding sites and size of individual colonies as much as incoming data allow, as for other seabird species in Iceland (Icelandic Seabird Colony Registry).11 The principal breeding region of Common Gulls is the fjord of Eyja- fjörður, N-Iceland.2 The Common Gull population in Eyjafjörður (Fig. 2) has been monitored since 1980, and is now censused every 5th year. The census area, which is 556 km2 in area (0.5% of Iceland), may include as much as 70% of the Icelandic breeding population esti- mated around 700 pairs in 2000. The known breeding distribution of Common Gulls in Iceland is shown in Fig. 3. In 1980 the Eyjafjörður population stood at 108-115 pairs, in 1995 239-244, in 1995 298, while the population was 484 breeding pairs in 2000 (Fig. 4). The average increase was 7.8% per year. The number of breeding localities increased from 18 in 1980 to 82 in 2000. Detailed information for each known nesting site is given in the Appendix. Of the 106 list- ed sites 24 were not in use in 2000, but most of these held previously only 1 or 2 pairs, hence were not very stable nesting sites. Six sites were not used in any of the four study years but their use is known from other years (cf. Fig. 5). Several factors have been identified as affecting the development of indi- vidual colonies. Probably the most influential agency is the periodic spring floods of the principal nesting localities, which are in estuarine flood plains. Floods have wiped out effective breeding in individual years, some- times thought to have led to a decline in breeding numbers at these localities, even total desertion. Floods are believed to have influenced the 1995 results, especially in the valley of Svarfaðardalur (cf. Fig. 2), resulting in much lower numbers than expected from the annual increase in population numbers (18 versus ca 48). Various human activities, such as illegal shoot- ing, egging and general disturbance, may also have contributed to the pre- sent distribution of breeding pairs. Although Common Gulls and Black- 151

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.