Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 7

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 51
HlllIIIlllllllllllllllllllllll1111111111llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
til dæmis Ganges í Indlandi og Amazonfljóti í Brazilíu, gefur
oft að líta mikla trjáboli, hlaðna ýmiskonar dýrum og gróðri,
og alveg sömu þýðingu hafa hafstraumarnir til þess að flytja
dýr og plöntur. Þá má ekki gleyma hafísnum, öllum Islend-
ingum er kunnugt hvernig hann getur borið með sér ýmsar dýra-
tegundir hingað til lands, eins og t. d. rostunga og hvítabirni,
og enginn veit til hlítar hvaða þýðingu hann hefur haft fyrir
dýralíf landsins í heild sinni, sem landbrú. Loks geta vindarnir
hrakið ýms dýr landanna á milli, enda hafa oft borizt hingað
fuglar og fiðrildi frá nágrannalöndunum, með austlægum vind-
um, og er þar skammt að minnast. Það eru þó frekar fáar teg-
undir æðri og stærri dýra, sem straumar, vindar og ís geta borið
frá einu landi til annars, en af ýmsum lægri dýrum er mikill
fjöldi, sem ósjálfrátt fær sér ókeypis far á þennan hátt. Mörg
hinna lægri dýra eru einnig prýðilega úr garði gerð til slíkra
ferðalaga, þau geta borizt með öðrum dýrum, ýmist sem sníklar
þeirra, sem egg eða lirfur, eða loks í einskonar dvalagerfi, sem
er vel fallið til þess að standast hrakninga. Enda þótt dýrunum
séu margar leiðir færar, til þess að komast frá einum stað á
annan, megum við þó ekki gleyma því, að eitt er að dýrið getur
unnið sér nýtt heimkynni, en annað mál er það, hvort það geti
alið þar aldur, hvort skilyrði þau, sem það krefst, eru þar fyrir
hendi, hvort keppinautar eru þar margir, hvort óvinir leggja það
að velli og svo framvegis.
Fyrir þau dýr, sem lifa í sjónum, hafa hafstraumarnir, selt-
an og hitinn mikla þýðingu. Því seltan og hitinn eru skilyrði,
sem verða að vera innan ákveðinna marka fyrir hverja tegund,
en straumarnir eru sá þjóðvegur, sem flytur hersveitir sævardýr-
anna úr einum stað á annan. Þessu til skýringar skulum við
minnast álsins. Við norðanvert Atlantshaf eru til tvær tegundir
af ál, önnur Evrópumegin, en hin við str.endur N-Ameríku, en
engin tegund í Suður-Atlantshafi, fyrir sunnan miðbaug. Allur
áll, bæði sá evrópiski og ameríski hrygnir á frekar takmörkuð-
um stað í Atlantshafinu, þar sem hitinn er að minnsta kosti
7° C., seltan að minnsta kosti 35 fo, og dýpið að minnsta kosti
þúsund metrar. Spyrjum við nú um, hvers vegna állinn lifi ekki
við sunnanvert Atlantshaf, verður skýringin tvenn. I fyrsta lagi
er ekki til neinn sá staður í sunnanverðu Atlantshafi, sem full-
nægir hrygningarskilyrðunum, og í öðru lagi getur klakið frá
hrygningarstöðinni í Norður-Atlantshafi, einungis borizt upp
4*