Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 54

98 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 ■ 111111111111 i 11111111111 f
Risaöspin kemur til íslands.
Islenzkar trjátegundir eru fáar og smáar í augum þeirra, er
litið hafa skóga nágrannalandanna, þótt þær geti með sínum lága
og kræklótta vexti oft orðið til unaðar þeirra, er þrá hvíld og
fegurðarnautn í örmum móður Náttúru. Og þrátt fyrir smæð
hinna íslenzku runna, hafa þeir getað vakið þrá landa sinna eftir
skógi vöxnum hlíðum og dölum í hverri sveit, og alið á draum
þeirra um skógrækt á íslandi um fjöldamörg ár. Margar og ó-
líkar tegundir erlendra trjáa hafa verið fluttar hingað heim og
gróðursettar við bæi eða á víðavangi, en auðvitað með mjög mis-
jöfnum árangri . Sumir gestanna hafa lifað aðeins skamma stund,
aðrir hafa dregið fram lífið með erfiðismunum, vegna ýmissa örð-
ugleika í loftslagi og jarðvegi, og enn aðrir hafa þrifizt vel og
verið vel ánægðir með sinn nýja dvalarstað, að því er bezt verður
séð.
I sumar kemur ein nýja tegundin enn hingað heim. Það er hin
svonefnda risaösp frá Svíþjóð, sem er á leiðinni til Reykj avíkur
nú.
Risaöspin er afbrigði af venjulegu blæöspinni, sem vex og dafn-
ar vel hér á landi. Og hún var svo hamingjusöm, liggur mér við
að segja, að prófessorinn í erfðafræði við háskólann í Lundi, Nils-
son-Ehle, fann hana í fyrsta sinn hinn 3. júní árið 1935 við Bo-
sjöklaustur á Skáni, en það olli hinni miklu frægð hennar. Við
hlið risaaspanna þar vex lundur af venjulegu blæöspinni, svo að
við samanburð á þeim hlaut risaöspin strax að vekja athygli sér-
fræðingsins með gerð stofnsins og stærð blaðanna. Við nánari
athugun kom í ljós, að risaaspalundurinn var miklu stærri en
ætla mátti í fyrstu, því að í honum eru mörg hundruð fullvaxin
tré. Hin stærstu þeirra eru, 36 ára að aldri, tæplega 20 metrar á
hæð og rúmir 30 sentímetrar í þvermál í axlarhæð.
Trén í risaaspalundinum eru nákvæmlega eins í öllum eigin-
leikum sínum. Þau eru með öðrum orðum svonefnt „klón“, eða
öll orðin til sem rótarsprotar frá einni og sömu fræplöntu. 0g
þar eð öspin er tvíbýlisplanta, þ. e. a. s. hefir aðeins blóm annars
kynsins á hverri plöntu, eru öll tré risaaspalundarins við Bosjö-
klaustur af sama kyni, karlkyni.
Rétt hjá risaöspunum, sem fyrst fundust, er, eins og fyrr er