Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 29

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 73
................................................
er tillit til stærðarinnar. Þess er fyrst að geta, að Afríkusvæðið,
eins og ég kalla það, nær yfir allan þann hluta Afríku, sem er
fyrir sunnan Sahara, en auk þess suðurhluta Arabíu, og eyjuna
Madagaskar, sem þó er, þegar um dýralíf er að ræða, að svo
mörgu leyti einkennileg, að margir telja hana sérstakt svæði.
Víða upp úr hálendi Afríkusvæðisins rísa miklir fjallgarðar.
Sumstaðar er landið vaxið miklum frumskógum, einkum með-
fram Kongó-ánni og fljótum þeim, sem í hana falla, en þó eru
frumskógar Afríku hvergi nærri eins stórkostlegir og frumskóg-
arnir í Brazilíu. Víða eru grasi vaxnar sléttur, eða steppur, sum-
staðar eru miklar eyðimerkur, hér um bil gróðurlausar með
öllu, og nægir þar að nefna Sahara, sem allir þekkja og Kala-
hari. Vegna þess hve landið er stórt um sig, og lítið vogskorið,
er þar mjög greinilegt meginlandsloftslag, og þar við bætist að
nærri því öll álfan er í hitabeltinu. Það er ekki að furða þótt
veðrátta sé misjöfn, eftir því, um hvaða lönd álfunnar er að
ræða. Sumstaðar eru hellirigningar, mikinn hluta ársins, þar
eru frumskógarnir, en á öðrum stöðum kemur varla nokkurn
tíma skúr úr lofti, en af því skapast eyðimerkurnar. Og eftir
breytileika loftslags og veðráttu fer dýralífið, því að ekki er það
síður breytilegt.
Einhver frumlegustu spendýr, sem menn þekkja, hafa meðal
annars lifað í Afríku síðast á Miðöldinni. Leifar af þeim hafa
reyndar einnig fundizt annars staðar, bæði í Evrópu og Norður-
Ameríku, en einna mest mun hafa verið um þessi dýr í Afríku,
þar hafa þau að öllum líkindum sett svip sinn á dýraheiminn, á
meðan að þeirra mátti við. Hvort þau hafa skapast í Afríku, eða
annars staðar, ef til vill í norðlægum löndum, er með öllu óráðin
gáta. Afkomendur þeirra munu vera nefdýrin, sem nú eiga ein-
ungis heima í Ástralíu, og pokadýrin, sem nú byggja Suður-
Ameríku og Ástralíu. En frumspendýrin sjálf, sem eru ættfeður
þessara tveggja ættbálka, eru nú úr sögunni fyrir löngu, þau
hurfu um byrjun nýju aldarinnar.
Af þeim dýrum, sem nú byggja Afríku-svæðið, skal fyrst
nefna þau frumlegustu, nefnilega skordýraæturnar. Af þeim eru
ýmsar tegundir bundnar Afríku, og hvergi til nema þar, þannig
til dæmis hinir svonefndu nefotrar, sem svo eru nefndir vegna
þess, hversu þeir líkjast otrum að útliti. Sumir þeirra eiga ein-
ungis heima á Madagaskar, og eru stærstir allra núlifandi skor-
dýraæta, eða um fjörutíu centimetrar á lengd. Önnur tegund,.