Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 18

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 18
Kameljón, eðlur í heitum löndum gamla heimsins, eru fræg fyrir hæfni sína til að skipta litum. í þeirri íþrótt taka margir kolkrabbar eða smokkar þeim þó fram og fremstir hryggdýra í litaskiptum eftir umhverfi eru flatfisk- arnir: Koli á sandbotni er einlitur, ljós eða dökkur eftir lit sandsins. A malarbotni verður áferðin dröfnótt og dröfnurnar því stærri sem mölin er grófari. Einhvern tíma datt dýra- fræðingum í hug að leggja kola á skákborð. Skepnan var lengi að laga sig að þessu framandlega umhverfi en tók þó að lokum á sig reitamynstur er minnti á undirlagið, þótt til efs sé að Bobby Fischer hefði fengist til að tefla á því. Sum dýr skipta litum með árstíðum, verða ljósari á veturna. Má þar nefna snjótittling, rjúpu, snæhéra og tófu. Hjá öndum og fleiri fuglum verður karlinn skartlega litur í tilhugalífinu. Þetta á raunar við um fleiri dýr. Lita- skiptin eru undir stjórn hormóna. Ungar eru oft með öðrum lit en fullorðin dýr: Ungmávar eru til dæmis dökkgráir eða brúnleitir en lýsast síðan. Og hár ntanna, gór- illuapa og fleiri spendýra gránar með aldrinum. LÍFSLJÓMUN Loks er þess að geta að sum dýr gefa frá sér Ijós. Við þessa lífs- Ijómun ummyndasl efnaorka í ljósorku. Nýtingin er nær alger og ljósið því kalt. Eldflugur eða blysbjöllur, bjöll- ur af ættinni Lampyridae, senda taktföst, grænleit merki frá Ijósfærum neðan á afturbolnum. Merkin gera kynjunum kleift að ná saman. Karlinn hefur merkja- sendinguna. Eftir að hann hættir tekur kvenbjallan við. Tíðni merkjanna frá henni, og þó einkum tíminn sem líður frá því karlinn hætti sendingu þar til hún tekur undir, er einkennandi fyrir hverja tegund og karlbjalla leitar ekki uppi kvendýr nema rétt sé svarað. Sumir telja að Ijósmerki eldflugna séu líka viðvörun til rándýra þar sem bjöllurnar eru beiskar. Það kemur þó ekki í veg fyrir að sumir froskar belgja sig svo út af eldflugum að þeir verða sjálfir lýsandi. 5. mynd. Litaskipti eftir umhverfi: Grasnóla, Anolis carolinensis, á grænu laufblaði (efst), nýkomin á brúnan kvist (i miðið) og ef'lir nokk- urn tíma þar (neðst). (Encyclopædia Britannica.) 12
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.