Náttúrufræðingurinn - 1993, Síða 33

út frá hafa ekki allar staðist. Forsendan
varðandi jafna upphleðslu hraunlaga
hefur ekki staðist og hefur þá verið
gripið til reikningslegra aðferða til
ákvörðunar á aldri segulskipta, með
misjöfnum árangri. Fundist hafa tíma-
eyður (mislægi) í hlaðanunr upp á 1-2
milljón ár þegar eldvirkni lá niðri.
Upphleðsla hraunlaga er t.d. ólík á
Vestfjörðum og Austíjörðum en
gagnasöfn þessara svæða vega að
nokkru hvort annað upp.
Talið er að segultímar (>0,1 milljón
ár) sem fram koma á hafsbotni séu
þekktir fyrir síðustu 166 milljón ár.
Flest segulskeið eru einnig fundin fyrir
þetta tímabil en vafalítið gildir það
sama ekki um segulmundir.
FRAMTIÐ RANNSÓKNA Á
BERGSEGULTÍMATALI
Mikið verk hefur verið unnið hér á
landi á sviði bergsegulmælinga og
aldursákvörðunar hraunlaga til að
byggja upp segultímatal en enn er
mikið ógert. Sem fyrr segir byggist
íslenska segultímatalið á þremur
aðferðum; mælingu á bergsegulstefnu,
kortlagningu hraunlaga og aldurs-
ákvörðun á bergi. Aðferðir við
mælingu á segulstefnu bergs, sem ekki
er verulega ummyndað, mega heita
fullþróaðar en ljóst er að kortlagning
jarðlaga er enn tiltölulega skammt á
veg komin hér á landi. Aðferðir til
aldursákvörðunar á bergi eru í mjög
örri þróun sem stendur og liggur við
að hægt sé að tala um byltingu á því
sviði. í stað þess að ákvarða aldur á
„heilu" bergsýni er nú verið að þróa
tækni þar sem hægt verður að ákvarða
aldur mjög lítils hluta sýnis. Þannig
hefur tekist að ákvarða aldur einstakra
steinda eða kristalla. Aðferðin felst í
því að með leysigeisla er brennd hola
í stakan kristal, 0,5-1 mm (1 mg), og
þannig losað um 4llAr en út frá magni
7. mynd. Þekkt segulskipti síðustu 15
milljónir ára (Harland o.fl. 1989) en sá er
aldur elsta bergs á Islandi. Á segultíma 5,
fyrir 8,79-10,29 milljón árum, var segul-
sviðið rétt með örstuttum hléunt. Tekist
hefur að kortleggja útbreiðslu bergs af
þessum aldri á Islandi og á hafsbotninum
umhverfis.
þess má finna aldur sýnis (Van den Bo-
gaard o.fl. 1986). Þess ber að geta að
aðferðin byggist á því að geisla sýnið
nreð nifteindum og breyta þannig
þekktu magni 39K í berginu í 39Ar. Ald-
ur bergsins er síðan reiknaður út frá
hlutfalli J0Ar/39Ar (t.d. York o.fl. 1981).
27