Náttúrufræðingurinn - 1993, Side 65

2. mynd. Köngulpálmi (Cycas rumphii). Myndin sýnir karlplöntu, efst eru æxlunarfærin
sem líkjast köngli barrtrjáa. Myndin tekin í Grasagarðinum í Singapore 1993. Ljósm.
Þóra Ellen Þórhallsdóttir.
ættkvísl fræplantna (Gifford og Foster
1989) og kínverska musteristréð hefur
e.t.v. lítið breyst í meira en 250 milljón
ár. Flestar bækur staðhæfa að tréð sé
hvergi til villt og hafi varðveist ræktað
í kínverskum musterisgörðum en sumir
kínverskir grasafræðingar telja að enn
séu til litlir villtir stofnar í afskekkt-
ustu skógum Suður-Kína (Gifford og
Foster 1989). Musteristré og köngul-
pálmar eru frumstæðustu fylkingar fræ-
plantna og eru að sumu leyti á milli
fræplantna og annarra hópa háplantna
sem ekki mynda fræ (t.d. burkna og
elftinga auk annarra útdauðra hópa).
Til fylkingarinnar Gnetophyta teljast
um 70 tegundir í þremur ættkvíslum
sem eru mjög ólfkar hvað varðar útlit
plantnanna og vistfræði. Fylkingin
Gnetophyta er af mörgum talin skyld-
ust blómplöntum af núlifandi berfræv-
ingum.
Blómplöntur
Blómplöntur eru langstærsta fylking
plönturíkisins en til þeirra teljast
a.m.k. 250.000 tegundir. Þær komu
ekki fram á sjónarsviðið fyrr en löngu
á eftir berfrævingum. Elstu steingerðu
leifar blómplantna sem fundist hafa eru
frá fyrri hluta krítartímabils, fyrir um
127 milljón árum (Raven o.fl. 1992) en
þær eru örugglega nokkru eldri. Fyrir
um 90 milljón árum voru blómplöntur
orðnar rfkjandi í gróðri jarðar.
Uppruni og þróun blómplantna hefur
valdið miklum heilabrotum; þær birtast
snögglega - jarðsögulega séð fyrir ekki
ýkja löngu síðan - og verða á skömm-
um tíma ríkjandi í gróðri jarðar. Margt
er á huldu unt tilkomu þeirra; frá hvaða
hópi berfrævinga þær þróuðust og í
hvers konar umhverfi. Menn greinir
einnig á um hvort elstu blómplönturnar
hafi verið trjákenndar eða jurtir og
59