Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 78

Fréttir
NASHYRNINGAVERND
Nú eru uppi fimm tegundir af nas-
hyrningum, tvær í Afríku og þrjár í
Asíu. Dýrum af öllum tegundunum
hefur fækkað ískyggilega og flestar
eru í útrýmingarhættu.
Hér verður einkum fjallað um aðra
afrísku tegundina, mjónashyrninginn',
sem lifir sunnan- og austantil í álfunni,
en margt af þessu á líka við um hinar
nashyrningstegundirnar.
Svo seint sem 1970 reikuðu einir
65.000 nashyrningar um sléttur Afríku.
Nú nær heildartalan varla tveimur þús-
undum. Hvergi hefur hrunið verið
átakanlegra en í Zimbabwe. A miðju
ári 1991 töldust þar um 1400 dýr en ári
síðar fundust ekki nema 430.
Kínverjar hafa notað horn nashyrn-
inga til lækninga í meira en 40 aldir.
Raunar eru flestir fræðimenn sann-
færðir um að lækningarmátturinn sé
enginn en það dregur ekki úr eftir-
'Afrísku nashyrningarnir eru breiðnas-
hyrningur Ceratotherium simum og mjó-
nashyrningur Diceros bicornis, báðir með
tvö horn. Nöfnin eru dregin af breidd
snoppunnar. A ensku heitir breiðnashyrn-
ingur „white rhinoceros". Nafnið mun
komið fyrir misskilning. Búarnir kölluðu
dýrið weid, sem þýðir breiður. Þetta
varð í munni enskumælandi manna white,
hvftur. Þá lá beint við að kalla hina
tegundina „black rhinoceros", svartan
nashyrning. Raunar eru báðar tegundirnar
gráar, sá „svarti" að vísu eitthvað dekkri.
spurninni. Með aukinni auðsæld í
Suðaustur-Asíu og vaxandi örbirgð og
óstjórn í Afríku hefur sóknin í horn
afrískra nashyrninga aukist. Auk þess
sem veiðiverðir skjóta veiðiþjófa sem
staðnir eru að verki eru nashyrningar
svæfðir á vegum stjórnvalda og hornin
söguð af þeim til að gera þá minna
eftirsóknarverða. Þetta dugir þó engan
veginn. Hornin vaxa aftur og jafnvel
smástubbur gefur nægilegan arð til að
réttlæta það að veiðiþjófur hætti lífi
sínu. Við þetta bætist að þau horn sem
til eru í heiminum verða því verðmæt-
ari sem hornin verða fágætari - að
ekki sé talað um ef þeir hyrfu með
öllu.
Verslun með nashyrningshorn er
ólögleg um allan heim. Nú telja ýmsir
að vænlegra væri að friða nashyrn-
inga fremur sem nytjadýr en af um-
hyggju einni saman. Hjá ýmsum þjóð-
um eru geymd afsöguð horn sem ærið
fé gæfu í aðra hönd, auk þess sem
mikið fengist fyrir leyfi til að svæfa
nashyrninga og saga af þeim hornin
(sem vaxa aftur eins og fyrr segir), að
ekki sé minnst á veiðileyfi, sem kunn-
ugir telja að selja ætti á allt að 30.000
Bandaríkjadali. Fyrir þessar tekjur væri
hægt að reka þjóðgarða hjá févana
þjóðum Afríku.
(The Economist, 9. okt. 1993.)
Þýtt og endursagt:
Örnólfur Thorlacius
Náttúrufræðingurinn 63 (1-2), bls. 72, 1993.
72